Του Βασιλείου Ευστρ. Ναζλή
Ήταν Ιούνιος του 1913 – Μια τοπική οργανωμένη Γενοκτονία (Γ’ Μέρος)
Η εντύπωση, όσων πήγαν εκεί και από την επιτόπια εξιστόρηση των δραμάτων, που εκτυλίχτηκαν και του φρικτού περιβάλλοντος της καταστροφής και της δυσοσμίας των καμένων και σαπισμένων πτωμάτων, ήταν ισχυρή και συγκλονιστική.
ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΘΑ ΞΕΧΑΣΕΙ ΤΗΝ ΑΓΡΙΑ ΚΑΙ ΑΙΜΑΤΗΡΗ ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΔΟΞΑΤΟΥ!!!
ΕΤΣΙ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΗΚΕ Η ΩΡΑΙΑ ΚΩΜΟΠΟΛΗ!!!!
Οσμή πετρελαίου και απανθρακωμένων πτωμάτων αναδιδόταν παντού!!
Σπίτια καμένα και καταρρέοντα σε ερείπια, άλλα κατάμαυρα από καπνό και διάτρητα από σφαίρες τηλεβόλου, πρόβαλαν ως φαντάσματα.
Παντού συντρίμμια και λείψανα και ίχνη μιας ζωής, που εξαφανίστηκε πιά.
ΠΑΝΤΟΥ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΦΡΙΚΗ!!!
Μόνο η εκκλησία διασώθηκε, με μόνο την αρπαγή των περισσοτέρων σκευών και αμφίων και αυτό για να κηδεύονται αμέσως όσων πεθαίνουν, να γίνεται η αναγγελία με τις ηχήσεις των πένθιμων καμπάνων, της μεγάλης τραγωδίας, που εκτυλίχθηκε γύρω από αυτήν.
Καταστροφή υπέστη και το διπλανό χωριό Μπόργιαννη (Άγιος Αθανάσιος). Δέκα σπίτια κάηκαν και πολλοί κάτοικοι της σφάχτηκαν.
Το δισκοπότηρο του Ναού, που αρπάχτηκε και με άλλα σκεύη, βρέθηκε στα χέρια αθίγγανου, που το χρησιμοποιούσε σαν ποτήρι.
Την 18.00 ώρα της 30 Ιουνίου 1913, πήγε στο Δοξάτο, ο πολιτικός διοικητής Δράμας ΔΟΜΠΡΙΕΦ, ο αρχιγραμματέας της διοίκησης ΜΠΑΞΕΒΑΝΩΦ, ο δήμαρχος ΔΡΑΜΑΣ και ένας αξιωματικός της βουλγάρικης χωροφυλακής.
Διέταξαν αμέσως την γρήγορη ταφή των εκτεθειμένων πτωμάτων και με κήρυκα γνωστοποίησαν ότι, όσοι διασώθηκαν όφειλαν να καταφύγουν στην Τσατάλτζα (Χωριστή), γιατί όσοι θα παρέμειναν εκεί και κατέφυγαν σε κατοικίες που ήταν ακόμη όρθιες, θα κινδύνευαν, γιατί θα τις έκαιγαν και αυτές.
Μερικοί ακολούθησαν την υπόδειξη, αλλά οι περισσότεροι προτίμησαν να μείνουν στα κρησφύγετα τους.
Η σύσταση αυτή, για την μετακίνηση, δεν απέβλεπε σε τίποτε άλλο, παρά να φανεί το δήθεν ενδιαφέρον των αρχών, ότι …αγνοούσαν τα γεγονότα..
Κατά εξακριβωμένες πληροφορίες, την επομένη της καταστροφής του Δοξάτου, θα γινόταν η καταστροφή της Δράμας και της ανθηρής Τσατάλτζας.
Η τέτοια σύσταση, για καταφυγή στην Τσατάλτζα, ήταν η πλέον καταχθόνια πράξη.
Ευτυχώς, η Δράμα και η Τσατάλτζα σώθηκαν από την βέβαια καταστροφή με την ταχύτατη προέλαση του ελληνικού στρατού, στην θέα του οποίου, οι Βούλγαροι τράπηκαν σε άτακτη φυγή.
Οι Βούλγαροι στρατιώτες, που επέστρεψαν στην Δράμα, μετά την καταστροφή του Δοξάτου, έλεγαν περιγραφικώτατα, τα όσα έγιναν και επαναλάμβαναν συνεχώς την φράση …”αφήστε μας, …αφήστε μας”, που έλεγαν τα θύματα στους δήμιους τους.
Τι ίδιο απόγευμα, ο πρωτοστατήσας στις σφαγές, ανθυπίλαρχος ΒΑΤΣΕΦ, διδάκτορας της Νομικής Σχολής Γενεύης, επισκέφτηκε κατά συνήθεια, την οικογένεια του διευθυντή του Μονοπωλείου των Καπνών Δράμας ΑΝΤΖΕΛΙ.
Κυνικώτατα αφηγήθηκε τα των σφαγών, στον φιλικό του κύκλο του ΑΝΤΖΕΛΙ και ενώ έπαιζε μπρίτς, δεν δίστασε να αναφέρει τις πλέον φρικιαστικές λεπτομέρειες.
Οσοι ήταν παρόντες κατά την αφήγηση, είπαν ότι, την στιγμή εκείνη ΕΜΟΙΑΖΕ ΜΕ ΑΓΡΙΟ ΔΗΜΙΟ.
Ο ανθυπίλαρχος αυτός, υπέδειξε εμπιστευτικά, στους πιο έμπιστους του, από τον φιλικό του κύκλο, όπου βρισκόταν ότι, πρέπει να πάρουν προστατευτικά μέτρα, γιατί την επομένη θα πυρπολούσαν την Δράμα και θα σφαγιαζόταν οι κάτοικοι.
Ο Βούλγαρος στρατιωτικός διοικητής πήγε ,μετά την καταστροφή του Δοξάτου, στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Δράμας ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟ και του είπε απειλητικά ότι, θα κάψει την Δράμα, αν προέλαυναν οι Ελληνες.
Μεταξύ των σφαγιασθέντων του Δοξάτου ήταν, οι δύο ιερείς της κωμόπολης, π. Αδάμ και π. Δημήτριος, ο γιατρός ΣΑΦΑΡΙΚΑΣ Ιωάννης, ο φαρμακοποιός ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ Θεόδωρος, ο δάσκαλος ΝΑΟΥΜ Θεόδωρος και από τους πρόκριτους οι, ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Αναστάσιος, ΤΖΙΜΟΥ Θεόδωρος, ΧΑΤΖΗΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ Θωμάς με την σύζυγο του Βικτωρία και το παιδί του Κωνσταντίνο, ΠΑΜΠΟΥΚΑΣ Κυριάκος με τον γιό του Χρήστο, ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Μιχάλης, ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Αθανάσιος με τον γιό του Θεόδωρο κι οι εξ ολοκλήρου εξολοθρευθείσες οικογένειες, ΤΑΣΛΗ, ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΣΑΜΑΡΑ, ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΚΟΤΡΟΤΣΗ,ΑΛΤΙΝΗ, ΝΑΟΥΜ,ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΓΙΑΝΝΑΚΗ, ΖΑΧΑΡΗ κ.α.
Αρκετοί κάτοικοι σφάχτηκαν στα τουρκικά χωριά Κύργια, όπου κατέφυγαν και όπου υπήρχαν κακοποιά τουρκικά στοιχεία.
Το απόγευμα της αποφράδας εκείνης ημέρας, οι Τούρκοι αυτοί, άφησαν τις γυναίκες, χωρίς να τις ενοχλήσουν, πήραν τους άνδρες τους, τους οδήγησαν στον χείμαρρο που διέσχιζε την περιοχή …και τους κατέσφαξαν. Αυτοί ήταν περίπου 25.
Τις γυναίκες δεν τις πείραξαν και όταν την επομένη, έγινε γνωστή η προέλαση του ελληνικού στρατού, άρχισαν να τις φροντίζουν.
Δικαιολογήθηκαν για τις σφαγές λέγοντας ότι, οι Βούλγαροι τους διαβεβαίωσαν ότι υπήρχε συμμαχία με την Τουρκία και σε περίπτωση νίκης, μετά θα τους έδιναν τις περιφέρειες, Δράμας και Σερρών.
Στα θύματα υπήρχαν πολλοί τραυματίες, που περισυνελέγησαν και μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο Δράμας, όπου τους φρόντισαν η ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΚΥΡΙΩΝ.
Μεταξύ των τραυματιών υπήρχαν μικρά παιδιά, γυναίκες και γέροι.
Η Ελληνική Διοίκηση έστειλε αμέσως στο Δοξάτο στρατιωτικούς γιατρούς, με τα απαραίτητα φάρμακα, για την περίθαλξη των τραυματιών.
Το πρωϊ της Δευτέρας 1 Ιουλίου 1913, πήγαν στο Δοξάτο, Βούλγαροι στρατιώτες, αγγάρευσαν αθίγγανους και άρχισαν την περισυλλογή των πτωμάτων και την ταφή τους.
Μετά από λίγο ακούστηκαν κανονιοβολισμοί, από τον επελαύνοντα ελληνικό στρατό… τα άφησαν όλα και αναχώρησαν γρήγορα.
Την Τρίτη 2 Ιουλίου, το θλιβερό αυτό έργο, το συνέχισαν οι κάτοικοι, που πήραν θάρρος από την παρουσία του Ελληνικού Στρατού και όλη την ημέρα έθαβαν συνέχεια και μετά την Τετάρτη 3 και Πέμπτη 4 Ιουλίου, όσα διασκορπισμένα πτώματα ανακάλυπταν τα έθαβαν και αυτά.
Την Πέμπτη παρέστη στην ταφή ο πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης και την Παρασκευή επισκέφτηκε το Δοξάτο ο Μητροπολίτης.
Δεν ανευρέθηκαν όλοι οι νεκροί, γιατί πολλοί τραυματίστηκαν σοβαρά και για να σωθούν σύρθηκαν σε απόκεντρα μέρη και… εκεί παρέδωσαν την τελευταία τους πνοή.
Πολλά πτώματα ήταν αγνώριστα, γιατί ήδη μισοφαγώθηκαν από αδέσποτα σκυλιά.
Ολόκληρη η κοίτη του χειμάρρου, που κατέβαινε από τα Κύργια, είχε μεταβληθεί σε συνεχές νεκροταφείο, συναντάς παντού γύρω σειρές νεοσκαφθέντων τάφων.
Τα πτώματα ήταν μόνο με τα εσώρουχα τους και απ’ αυτό συμπεραίνεται, ότι σκυλεύτηκαν!!! Τα ίχνη της σκύλευση ήταν δίπλα στα πτώματα, πορτοφόλια, ειδικές σακούλες και χρηματοκιβώτια άδεια.
Οι περισσότεροι των σκοτωμένων έφεραν τραύματα, από λόγχες και μαχαίρια, σε διάφορα σημεία του σώματος τους.
Υπήρχαν πάρα πολλά πτώματα με ανοιγμένα κρανία και πολλά εντελώς ακέφαλα.
Στη θέση Μπες Τσινάρ, 10′ απόσταση, από την κωμόπολη, είναι θαμμένοι πολλοί νεκροί και μαζί τους οι δύο σφαγιασθέντες ιερείς.
Λίμνη αίματος έδειχνε ότι εκεί θυσιάστηκαν αρκετοί, απ’ αυτούς που ζήτησαν σωτηρία με την φυγή.
Ο τάφος αυτός σκάφτηκε και σωρός πτωμάτων βρέθηκε μέσα σ’ αυτόν φίρδην μίγδην.
ΟΙ δυστυχισμένοι ιερείς παρουσίαζαν οικτρό θέαμα. Σφάχτηκαν με τον πιο θηριώδη τρόπο. Του ενός η δεξιά κνήμη ήταν εντελώς κατεστραμμένη, από χτύπημα σπάθης.
Πολλά κρανία ήταν ανοιχτά και άλλοι είχαν ολόκληρα μέλη του σώματος τους, αποκομμένα με άγριους σπαθισμούς.
Οι κάτοικοι που γλύτωσαν, γλύτωσαν, γιατί κατέφυγαν στην Καβάλα και άλλοι στην Δράμα και άλλοι στα χωράφια.
Μετά την εγκατάσταση των Ελληνικών αρχών και την αποκατάσταση της τάξης, οι κάτοικοι που επέζησαν, επέστρεψαν και αναζητούσαν τους συγγενείς τους. Αλλά οι περισσότεροι δεν βρήκαν κανένα, γιατί πολλές οικογένειες εξαφανίστηκαν – εξολοθρεύτηκαν εντελώς.
Οσοι από τους κατοίκους κατέφυγαν σε τουρκικά χωριά της Καβάλας, τους προστάτευσαν οι κάτοικοι τους και στη συνέχεια με την προστασία τους τους οδήγησαν στο Δοξάτο.
Η θέα της μέχρις χθες ανθηρής κωμόπολης είναι φρικτή. Εκεί έστησαν την έδρα τους, …η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ.
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΙΠΟΤΕ. ΠΑΝΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΥΕΙ Η ΕΡΗΜΙΑ.
Κάπου κάπου βλέπεις να περιπλανώνται στα ερείπια γυναίκες με πετρωμένη την έκφραση της λύπης το πρόσωπο τους ΩΣ ΝΙΟΒΕΣ και νήπια εγκαταλειμμένα, απροστάτευτα.
Δε υπάρχει οικογένεια, που να μη δοκιμάστηκε και σπίτι που να μη πενθεί, δύο, τρία και τέσσερα θύματα, σε κάθε οικογένεια είναι το συνηθισμένο.
Τα κατοικίδια ζώα κρύφτηκαν στα ερείπια του …φιλόξενου σπιτιού, που ζούσαν… και περίμεναν τον θάνατο!!!
Δεν βλέπει κάποιος κατοίκους… λυπημένους.
Είναι τόση μεγάλη η δοκιμασία που πέρασαν, ώστε δεν έχουν την δύναμη να εκδηλώσουν την συμφορά τους.
Είναι σαν απολιθωμένοι.
Μαύρο πέπλο καλύπτει την μέχρι πριν λίγο πλήρη ζωής και χαράς κωμόπολη, που ανέκαθεν ήταν καρφί στα μάτια των Βουλγάρων.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΕΥΣΤΡ. ΝΑΖΛΗΣ
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ ε.α.
Αντιπρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού
