Η Σκαλωτή ή Λιμπάν, είναι ένα ορεινό χωριό και οικισμός στο νομό Δράμας, στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και με την τελευταία απογραφή του 2011 είχε 102 μονίμους κατοίκους.
Το χωριό υπάγεται στο Δήμο Δράμας της Περιφερειακής Ενότητας ΔΡΑΜΑΣ και ανήκει στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα «Καλλικράτης», ως ένα από τα πολλά Διαμερίσματα του Δήμου Δράμας(1) καίτοι απέχει από την πρωτεύουσα του νομού 55,66 χιλιόμετρα, στα βόρεια σύνορά μας με την Βουλγαρία.
Όμως, αρχικά, μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, με το Βασιλικό Διάταγμα Α 251/13.11.1919 αποτέλεσε την μεγάλη κοινότητα Λιμπάν με 20 οικισμούς στην δύναμη της (2) σε έκταση 94 τ.χ.μ. και το 1920 είχε συνολικά 1.769 κατοίκους, εκ των οποίων άνδρες 801 και γυναίκες 968. Δεν αναφέρονται στο παραπάνω νούμερο τα πληθυσμιακά στοιχεία του οικισμού Κουλιάρμπα.
Αργότερα με τον νόμο Α 76/1.4.1927 μετονομάστηκε η κοινότητα Λιμπάν σε Σκαλωτή.
Σήμερα ενεργό χωριό είναι μόνο η Σκαλωτή. Τα άλλα χωριά είναι ανενεργά ή ερειπωμένα. Όμως το 1920 η ευρύτερη περιοχή ανθούσε κι έχουμε και τον πληθυσμό τους σε άρρενες και θήλεις αντίστοιχα, όπως παρακάτω αναφέρονται.
Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο «Καποδίστριας», το οποίο ίσχυσε μέχρι το 2010, η Σκαλωτή ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Σκαλωτής, της πρώην διευρυμένης Κοινότητας ΣΙΔΗΡΟΝΕΡΟΥ. Η Σκαλωτή βρίσκεται σε υψόμετρο 946 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 41,4073466044 και γεωγραφικό μήκος 24,281458864 και με τις συντεταγμένες: 41°24′40.6″N 24°16′58.7″ E 41.409914, 24.283257
Στην περιοχή κατά την αρχαιότητα ζούσαν οι Θράκες Δίοι, το πανάρχαιο αυτό Ελληνο-πελασγικό φύλο το οποίο ταξινομήθηκε ως θρακικό. Με την κατάκτηση του νομού από τους Οθωμανούς Τούρκους, το Νοέμβριο του 1373, ήρθαν και κατοίκησαν στο χωριό μουσουλμάνοι εκτοπίζοντας τους ντόπιους βόρεια στην σημερινή Βουλγαρία. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, οι μουσουλμάνοι αποχώρησαν το 1923 και στη θέση τους εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από διάφορα μέρη του Πόντου.
Τον Μάιο του 1944, τα βουλγαρικά στρατεύματα Κατοχής κατέστρεψαν τον οικισμό και εκτέλεσαν μεγάλο αριθμό κατοίκων ανάμεσά τους και πέντε ανήλικους, ως αντίποινα για τις απώλειες τις οποίες υπέστησαν οι Βούλγαροι λίγες μέρες νωρίτερα στη μάχη της γέφυρας Παπάδων, από τους αντάρτες των Εθνικών Ανταρτικών Ομάδων (ΕΑΟ)..
Η Σκαλωτή βρίσκεται στην ιστορική και γεωγραφική περιοχή Τσετς, ψηλά στις νοτιοδυτικές πλαγιές του οροπεδίου της Ροδόπης και συγκεκριμένα στο όρος Ελατιά, 12 χλμ. βορειοανατολικά του Σιδηρονέρου. Τo Δάσος της Ελατιάς ή Καρά Ντερέ, όπως συνηθίζεται να λέγεται από τους Δραμινούς, είναι το μοναδικό στην Ελλάδα δάσος ερυθρελάτης. Βρίσκεται στο βόρειο και κεντρικό τμήμα του νομού Δράμας, κατά μήκος της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου. Στην θέση Κούτρα υπάρχει το δασικό χωριό Ελατιά το οποίο είναι ιδιοκτησία της δασικής υπηρεσίας. Το δασικό χωριό της Ελατιάς συνδέεται με οδικό δίκτυο τόσο με το δάσος Σημύδας όσο και με το δάσος Φρακτού. Η μεγάλη βιοποικιλότητά του σε πανίδα και χλωρίδα το καθιστά ένα φυσικό πάρκο μεγάλης αξίας. Κατά την διάρκεια του χειμώνα μένουν εδώ δύο φύλακες, ενώ κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, οι επισκέψεις των δασολόγων είναι πάρα πολύ συχνές.
Από την 4χρονη Βουλγαρική κατοχή 1941-44 ήταν πολύ βαρύς ο απολογισμός σε θύματα του χωριού της Σκαλωτής. Τιμούμε την μνήμη των αθώων θυμάτων εκ του αμάχου πληθυσμού και την αντίσταση από τους βάρβαρους Βουλγάρους εγκληματίες πολέμου της ανθρωπότητας. Ιδιαίτερα στοχοποιήθηκαν 7 νέα παιδιά 7 έως 9 ετών που έπαιζαν αμέριμνα και ψυχρώ τουφεκίστηκαν από τον βουλγαρικό στρατό υπό τον συνταγματάρχη Στεφάν Γκλέτσκωφ.
Σκοτώθηκαν οι νέοι 5 ήτοι : 1. Πασχαλίδης Παναγιώτης του Ελευθερίου 2. Πασχαλίδης Γεώργιος του Ελευθερίου 3. Πασχαλίδης Θεόφιλος του Στυλιανού 4.Παυλίδης Γεώργιος του Γρηγορίου 5. Φελεκίδης Παναγιώτης του Δημητρίου. Γλίτωσε φεύγοντας ο Πασχαλίδης Παναγιώτης του Ανδρέα και επίσης τραυματισμένος ο Μικρόπουλος Παναγιώτης του Νικολάου.
Θύματα οι άμαχοι, άτομα 12 ήτοι: 1. Πασχαλίδης Στυλιανός του Θεοφίλου ετών 35 στις 14.8.44, 2. Πασχαλίδης Ιωάννης του Παναγιώτου ετών 48, 3. Καλαούζης Δημήτριος του Χαραλάμπους ετών 57, 4. Χαλυβίδης Νικόλαος του Δημητρίου ετών 32, 5. Παυλίδης Αναστάσιος του Ιωάννου, 6. Μικρόπουλος Αριστείδης του Παναγιώτου ετών 34, 7. Κοσσυφίδης Δημήτριος του Σταύρου, 8. Παυλίδης Γεώργιος του Γρηγορίου, 9. Καρανάσιος Δημήτριος του Αθανασίου ετών 73 στις 13.7.44, 10. Κοσσυφίδης Στυλιανός του Σταύρου ετών 65, 11. Λαζαρίδου Σουλτάνα του Λαζάρου, 12. Λαζαρίδου Μαρέσσα.
Σκοτώθηκαν πολεμώντας ως αντάρτες άτομα 5 ήτοι: 1. Παντελίδης Ευριπίδης του Λαζάρου ετών 26 στην μάχη της Μπουζάλας στις 20.5.44, 2. Τριανταφυλλίδης Σάββας του Παντελή ετών 34 σκοτώθηκε 13.7.44, 3. Πρίγγος Δημήτριος του Γεωργίου γαμπρός από Χωριστή σκοτώθηκε 9.7.44, 4. Αλεξιάδης Παντελής του Χρήστου στις 1.10.44, 5. Λαζαρίδης Σπύρος του Δημητρίου σε μάχη στο Σιβρίλοβο 5.6.43.
Τα γνωστά απογραφικά στοιχεία της Σκαλωτής είναι τα παρακάτω. 1920= 439 (άνδρες 178 γυναίκες 261), 1928 = 125, 1940= 276, 1951 = 179, 1961 = 219, 1971= 77, 1981= 60, 1991= 131, 2001= 72, 2011=102
Αμέσως μετά την Σκαλωτή, σε λίγα χιλιόμετρα, υπάρχει σε λειτουργία νεόδμητο ξενοδοχείο, το Ελάτια Hotel, τηλέφωνο 25210-91300 και ταχυδρομική διεύθυνση 661 50 Σκαλωτή Δράμας.
Σημειώσεις:
α. Δήμος Δράμας 1. Δράμα 2. Αμπελάκια, 3. Βαθύλακος, 4. Δεντράκια, 5. Καλλίκαρπος, 6. Καλλίφυτος, 7. Καλός 8. Αγρός, 9. Κουδούνια, 10. Λιβαδερό, 11. Μακρυπλάγι, 12 Μαυρόβατος, 13. Μεταμόρφωση Σωτήρος, 14. Μικροχώρι, 15. Μοναστηράκι, 16. Μυλοπόταμος, 17. Νέα Σεβάστεια, 18. Νικοτσάρας, 19. Ξηροπόταμος, 20. Οροπέδιο, 21. Πανόραμα, 22. Παππάδες, 23. Πολύκαρπος, 24. Σιδηρόνερο, 25. Ταξιάρχες, 26. Χωριστή.
β. 1. Λιμπάν – Σκαλωτή 178-261=439, 2. Κλούμ – Πλακόστρωτο 75-104=179, 3. Κολιοί – Κλειστά 128-144=272, 4. Κορίτα – Κορυφές 12 – 21=33, 5. Μπήτσοβο – Πετρότοπος 122-126=248, 6. Πρεσλόπ – Μελισσότοπος 12 – 21=33 , 7. Ρατίσανη – Μονοπάτι 25-24=49, 8. Ρούσκοβο – ,Καισαριανό 111-117=228, 9. Στέρκλοβα – 1 – 3 =4, 10.Τσερέσοβο – Θησαυρός 103-126=229, 11. Φανίτσα 31 – 21 =55, 12. Κουλιάρμπα – Ερημοκλήσι, 0 = 0, 13. Δεμπρετζέλ – Δεμπρετζίλη117 – 244=391, 14. Δερέκιοϊ –Βαθύρεμα 36 – 51=87, 15. Δρατζένιστα-Βοσκότοπος 136 – 189=325, 16. Εβρενές ή Πούλοβο-Δρακόπετρα 46 – 105=151, 17. Καϊντζάλ – Αντίλαλος 77 – 142=219, 18. Κάλτσοβα – Βραχότοπος 67 – 108= 175, 19. Καρά Ντερέ – Ελατιά 64 – 89=153, 20. Κουλιάρμπα – 48 – 73=124.
Έγραψε ο Τηλέμαχος Τσελεπίδης
Φώτο: Γεώργιος Νάτσης
