Ο οικισμός των ΠΥΡΓΩΝ βρίσκεται στο γεωγραφικό διαμέρισμα της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ και ιδιαίτερα, στην Ανατολική Μακεδονία. Αποτελεί οικισμό του Νομού Δράμας και ανήκει στην Δημοτική Ενότητα ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ αποτελώντας την Τοπική Κοινότητα Πύργων. Ως γεωγραφικό Διαμέρισμα, μέσα στην Ελληνική Επικράτεια, είναι ενταγμένο στην Περιφέρεια της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και στην Περιφερειακή Ενότητα ΔΡΑΜΑΣ, σύμφωνα με την τελευταία Διοικητική Διαίρεση της χώρας, όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» (Νόμος 3852/2010 ΦΕΚ Α – 87/2010). Ήδη η χώρα έχει 325 Δήμους και 13 Περιφέρειες. Ο νόμος αυτός αντικατέστησε τον προηγούμενο Νόμο Καποδίστριας 2539/4.12.1997 (ΦΕΚ Α- 244/1997) με βάση τον οποίο η Ελλάδα είχε διαμορφώσει 910 δήμους και 134 κοινότητες ενώ είχε 57 νομαρχίες και 19 επαρχία.
Στην ίδια Δημοτική Ενότητα του Δήμου Προσοτσάνης περιλαμβάνονται και οι κάτωθι οικισμοί. Το τηλέφωνο επικοινωνίας με τον οικισμό είναι 25220-23170.
Το Δημοτικό Διαμέρισμα των Πύργων του Δήμου Προσοτσάνης έχει έκταση 51 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σε ορεινή περιοχή. Μετά από μια διαδρομή 22 χλμ. βορειοδυτικά της Δράμας, σε υψόμετρο 628 μέτρων στην νότια πλευρά του Φαλακρού, θα αντικρύσουμε το καταπράσινο χωριό των Πύργων. Λίγο πριν φτάσουμε στον οικισμό, δεξιά μας, βλέπουμε τον πρώτο αρχαίο πύργο. Ανατολικά του χωριού, μισή ώρα με τα πόδια, βρίσκεται ένα δεύτερο κάστρο με 50 και πλέον διαμερίσματα με ασβεστόχτιστους τοίχους ύψους 5 μέτρων, με στοές και θρόνους από την Μακεδονική και Βυζαντινή εποχή. Βόρεια του χωριού κάτω από την Κοριτσοκορυφή του Φαλακρού υπάρχει και ένας τρίτος πύργος ερειπωμένος, της ίδιας εποχής. Ο οικισμός βρίσκεται σε γεωγραφικό μήκος24,023447433 και γεωγραφικό πλάτος41,2505096687 (1)
Τον χειμώνα οι κάτοικοί του είναι γύρω στους 250, αλλά κατά την θερινή περίοδο, κατά την οποία επιστρέφουν στην πατρώα γη οι μετανάστες Πυργιώτες, από το εσωτερικό και το εξωτερικό, αυξάνεται ο πληθυσμός αισθητά. Το χωριό είναι ζωντανό και προσφέρεται να γνωρίσετε τις φυσικές και αρχαιολογικές του ομορφιές με τους αλλεπάλληλους Μακεδονικούς και Βυζαντινούς πύργους και τα οικιστικά ερείπια, αλλά και τα απομεινάρια του παλιού υδραγωγείου και το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων στη Σίτνα κι όλες τις άλλες απαράμιλλες φυσικές ομορφιές του.
Ο οικισμός μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους και τους Βουλγάρους ονομάστηκε κοινότητα με βάση το Β.Δ. ΦΕΚ Α-210/ 05.09.1920 με το όνομα Βουβλίτσιο Με άλλο Βασιλικό Διάταγμα, ΦΕΚ Α-76/ 01.04.1927 μετονομάστηκε Κοινότητα Πύργοι. Οι Πύργοι από 13.11.1919 μέχρι και τις 4.9.1920 ανήκαν στην κοινότητα Πετρούσας (Πλεύνας).
Στους Πύργους εντάχθηκε από 1.4.1927 και ο οικισμός της Καρυδιάς (Κούτσα ή Κόντσαν) σε υψόμετρο 480 μέτρων ο οποίος βρίσκεται 2 χλμ. βόρεια των Πύργων και μέσα από αυτό περνάει και η αρχαία οδός. Κατά την απογραφή του 1910, στο χωριό αυτό, κατοικούσαν 410 μουσουλμάνοι, ενώ το 1920 απογράφηκαν και ζούσαν στο χωριό 170 Πομάκοι. Έκτοτε, με την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923, της Ελλάδος και της Τουρκίας και την αποχώρηση των Τούρκων κατοίκων, ο οικισμός ατόνησε. Κι όμως στην απογραφή του 1961 η Καρυδιά είχε 42 κατοίκους, αλλά μετά και πάλι ο οικισμός νεκρώθηκε. Λέγεται ότι παλαιότερα ζούσαν στο χωριό Έλληνες Θράκες Αγριάνες (Πομάκοι) οι οποίοι τον 17ο αιώνα εξισλαμίστηκαν. Σήμερα διακρίνονται τα ερείπια των λιθόκτιστων σπιτιών τους, του τζαμιού και τα κατάλοιπα του μουσουλμανικού νεκροταφείου. Κάποιες μουσουλμανικές οικογένειες είχαν μετά εγκατασταθεί στο Βομπλίτσι και ζούσαν στην συνοικία Μαχαλά, στον οποίο υπήρχε και τζαμί τους. (9)
Η θέση των Πύργων είναι πλεονεκτική και πανοραματική συγχρόνως. Έχει κλίμα θαυμάσιο, ήπιο, καθώς αποφεύγει τους ψυχρούς βοριάδες χάρη στον όγκο του Φαλακρού, ενώ απέναντι έχει, σε οπτική επαφή και την θάλασσα από την οποία οι ελεύθεροι θαλάσσιοι άνεμοι επιδρούν στο κλίμα. Γιαυτό το χειμώνα η θερμοκρασία είναι πάντα, τουλάχιστο τέσσερες βαθμούς ηπιότερη, από ότι στους οικισμούς του κάμπου της Δράμας. Οι πρόγονοι τους έκαναν την καλύτερη επιλογή για την δημιουργία του οικισμού κοντά σε αναβλύζουσες πηγές, ενώ παράλληλα δέχεται τους ευεργετικούς θαλάσσιους ανέμους από την Αμφίπολη.
Οι Πύργοι είναι χωριό ντόπιων, γηγενών, κατοίκων Μακεδόνων. Έχουν μακραίωνη ιστορία και ποικίλες παραδόσεις. Ο οικισμός απλώνεται στις απότομες ορθοπλαγιές του Φαλακρού και ήταν πέρασμα για την Δράμα όλων των χωριών, τα οποία βρίσκονται γύρω από το Φαλακρό και στην περιοχή του ποταμού Νέστου. Οι κάτοικοι των βόρειων οικισμών έρχονταν για ψώνια και δουλειά στην πρωτεύουσα του νομού, την Δράμα, αλλά άλλοτε διανυκτέρευαν και ενίοτε ήταν φιλοξενούμενοι από κατοίκους των Πύργων, οι οποίοι είναι πολύ φιλόξενοι. Έτσι με τις φιλικές επικοινωνίες έχουν προκύψει και γάμοι μεταξύ των παιδιών τους. Παράλληλα από την Καβάλα και την Δράμα προωθούνταν εμπορεύματα στα Βαλκάνια. Υπάρχει και σήμερα Μακεδονικός πλακόστρωτος δρόμος που χρησιμοποιήθηκε και μέχρι όλη την περίοδο της Οθωμανικής κατοχής των 540 χρόνων.
Εξαιτίας της στρατηγικής θέσης του χωριού, υπάρχει και η αρχαία ακρόπολη. Το «κάστρο» των Πύργων, στην περιοχή της Σίτνας, πάνω από το παλαιό υδραγωγείο. Αποκλειστικός σκοπός του να ελέγχονται οι δρόμοι και τα περάσματα και ασφαλώς ήταν κατοικήσιμα τα υπάρχοντα κτίσματα μέσα στους πύργους μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους.
Υπάρχουν τρία τεράστια κάστρα κτισμένα από τους Μακεδόνες και στην συνέχεια βελτιώθηκαν από τους Βυζαντινούς. Φρούρια για την φύλαξη των συνόρων των αρχαίων και βυζαντινών Ελλήνων από επίδοξους επιδρομείς στην χώρα τους. Τα κάστρα ήταν επανδρωμένα με εθνοφύλακες, βιγλάτορες, σε μια κτισμένη έκταση πάνω από είκοσι στρέμματα με οικίες των οικογενειών των ακριτών που ήταν και ένα τέλειο παρατηρητήριο για τον έλεγχο όλου του λεκανοπεδίου της Δράμας και της λίμνης Πρασιάδας της Ηδωνίδας χώρας.
Νότια του χωριού υπάρχει και ένας Μακεδονικός θολωτός τάφος στον οποίο οδηγούσε και η Μακεδονική οδός. Τον ίδιο δρόμο συνέχιζαν να χρησιμοποιούν και οι Ρωμαίοι. Από την Δράμα μέσο Πύργων, Βώλακα, Μικροκλεισούρας και Ποταμών, καραβάνια καμηλών, μεταφέρονταν, μέσα από τον εμπορικό πλακόστρωτο δρόμο, εμπορεύματα και άνθρωποι μέχρι ψηλά στα Βαλκάνια. Άλλωστε στην Δράμα κατά την εποχή της τουρκοκρατίας υπήρχε εκτροφείο καμηλών. Καθ΄ οδό, σε όλη την διαδρομή, υπήρχαν κι άλλοι οικιστικοί σταθμοί, που κάποιοι τώρα είναι νεκροί.
Τους κατοίκους των Πύργων και των γύρω χωριών τους εξυπηρετούσαν τέσσερες υδρόμυλοι, τρεις, ιδιοκτησίας των οικογενειών, Γερασίμου, Στοϊμένου και Βογιατζή, ενώ ο τέταρτος ανήκε σε Πομάκο. Οι υδρόμυλοι κινούνταν από τις πηγές των νερών του Φαλακρού από την περιοχή του φαραγγιού της χιονότρυπας. Οι κάτοικοι των Πύργων ήταν γεωργοί, κτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι και υλοτόμοι, αλλά και καλλιεργητές καπνού, αφού πουλούσαν και μέχρι και 10.000 κιλά καπνού τον χρόνο. Όμως υπήρχαν και τεχνίτες ξύλου οι οποίοι κατασκεύαζαν αλέτρια, σαμάρια, και άλλα γεωργικά εργαλεία, αλλά και κάρβουνα τα οποία πωλούσαν στα καμποχώρια. Τα σπίτια είναι όλα πετρόχτιστα και διώροφα κτισμένα από ντόπιους, αλλά και Παγονερίτες μαστόρους.
Οι Πυργιώτες ακολούθησαν την μοίρα των άλλων Ελλήνων της Δράμας από τους κάθε λογής εισβολείς και κατακτητές του Δραμινού χώρου. Έτσι ύστερα από την κατάκτησή τους το 1345 από τον Ηγεμόνα της Σερβίας Στέφανο Δουσάν (1325-1371), κατακτήθηκαν και από τους τούρκους τον Νοέμβριο του 1373. Όμως τον 16ο αιώνα οι Πυργιώτες είχαν δημιουργήσει ήδη αντάρτικο στα βουνά τους, εναντίον της τουρκικής τυραννίας.
Εκείνοι όμως που μάτωσαν το χωριό και την ζωή των κατοίκων, ήταν οι Βούλγαροι επιδρομείς. Έτσι στην δεύτερη Βουλγαρική κατοχή 1916-1918, τον Ιούλιο του 1917 η κατοχική Βουλγαρική διοίκηση παίρνει πολίτες του χωριού και τους χρησιμοποιεί ως εργάτες σε καταναγκαστικά έργα στην περιοχή της Χρυσούπολης (Σαρή Σαμπάν). Δουλεύουν κάτω από άθλιες συνθήκες, με ελάχιστη τροφή και πολύωρη βαριά εργασία, οι συγχωριανοί, 1. Τσακάλης Χρήστος του Δημητρίου, 2. Παραλής Μαρίνος του Γεωργίου 3. Βαλκάνης Τάσιος του Νικολάου, 4. Καλτσάμης Δημήτριος του Πέτρου, 5. Κούζας Γεώργιος του Ιωάννου, 6. Γερασίμου Κωνσταντίνος του Δημητρίου, 7. Γιάγκου Δημήτριος του Λαζάρου, 8. Στοϊμένου Αναστάσιος 9. Παραλής Νικόλαος του Ιωάννου, 10. Γερασίμου Νικόλαος του Θεοδώρου, 11. Γιόφτσιου Δημήτριος του Κωνσταντίνου, 12. Γερασίμου Δημήτριος του Θεοδώρου, 13. Υψηλός Λάζαρος του Δημητρίου, 14. Τσάνης Δημοσθένης του Δημητρίου, 15. Βαλκάνης Ιωάννης του Δημητρίου και 16. Παπαεμμανουήλ Βασίλειος του Αγγέλου.
Από τους παραπάνω οι τρείς πρώτοι άφησαν τα κόκκαλά τους εκεί, από τις κακουχίες, ενώ ο τέταρτος ο Καλτσάμης Δημήτρης πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε από τους φρουρούς του. (15 σελ. 13)
Αλλά και τον Ιούλιο του 1917 μια άλλη ομάδα Πυργιωτών στάλθηκαν ντουρντουβάκοι στην ΣτάραΖαγόρα της Βουλγαρίας, σε επίσης καταναγκαστικά έργα. Ήταν ο 1. Υψηλός Δημήτριος του Κωνσταντίνου, 2. Τσαούσης Ιωάννης του Κωνσταντίνου, 3. Γιάγκου Κωνσταντίνος του Ιωάννη, 4. Παραλής ιωάννης του Αθανασίου, 5. Κασάπης Δημήτριος του Σωτηρίου, 6. Γιόφτσου Κωνσταντίνος του Δημητρίου 7. Γιόφτσου Γεώργιος του Δημητρίου, 8. Γιαννάκου Ανδρέας του Ιωάννου, 9. Κούζας Σωτήρης του Δημητρίου, 10. Καλτσάμης Χρήστος του Πέτρου, 11. Παπαχρήστου Χρήστος ιερέας και 12. Παπαεμμανουήλ Βασίλειος του Αγγέλου γραμματέας της Κοινότητας. Από την αποστολή δεν γύρισε στο χωριό ο Γιάγκου Κωνσταντίνος, ο οποίος υπέκυψε στις κακουχίες. Άλλωστε οι κατοχικοί δυνάστες, στο διάστημα αυτό, έκαναν την ζωή δύσκολη των ηρωικών κατοίκων του μικρού χωριού, κυρίως με τις λεηλασίες των περιουσιών τους.
Σε όλους τους αγώνες του Ελληνικού έθνους οι Πυργιώτες ήταν παρόντες. Έτσι στην εκστρατεία στην Μικρά Ασία το 1919-1922 βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του μετώπου, οι Υψηλός Λάζαρος του Δημητρίου, ο Καλτσάμης Ιωάννης του Γεωργίου, ο Καλτσάμης Άγγελος του Κωνσταντίνου, ο Παραλής Νικόλαος του Ιωάννου και ο Παπαεμμανουήλ Βασίλειος του Αγγέλλου. Στον επικό πόλεμο του 1940 στα μέτωπα της Ηπείρου και των Οχυρών υπηρέτησαν δώδεκα και είκοσι άνδρες αντίστοιχα. Μετά την κατάρρευση του μετώπου, επέστρεψαν όλοι στο χωριό υγιείς. Αλλά και στην μάχη της Κρήτης συμμετείχαν με τρία παλλικάρια, τον Νικόλα Βαλκάνη, τον Κώστα Γιάγκου και τον Τσάνη Σωτήρη. (15 σελ. 14, 15)
φωτογραφίες από τον πόλεμο του 1940
Οι επισκέψιμες ομορφιές και τα ενδιαφέροντα στους Πύργους είναι τα κάστρα με τα αρχαία ερείπια, το τεράστιο φαράγγι 15 χιλιομέτρων με τα αναβλύζοντα νερά, με άνοιγμα από 30 μέχρι και 2 μέτρα και κατακόρυφο ύψος 1500 μέτρων. Υπάρχει ένα παρθένο δάσος όπου ζουν πολλά ζώα και πουλιά. Και βέβαια όλοι μπορούν να δουν την λαογραφική συλλογή του Μπάρμπα Δημητρού Βαλκάνη που με πολύ αγάπη περιέσωσε. Ενδιαφέρον έχει ακόμη και ο πάνω από έναν αιώνα ιερός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και οι τοπικές παραδοσιακές νοστιμιές. (3) Ενώ ο επισκέπτης, τουρίστας μπορεί να προμηθευθεί χειροποίητα ζυμαρικά, εκλεκτά προϊόντα κρέατος και φυσικά μοναδικές ποικιλίες κρασιών. Φυσικά θα φάτε στο ψητοπωλείο, Πύργοι τηλέφωνο 2522041169. Σπεσιαλιτέ είναι το κατσικάκι, που μπορεί να δοκιμάσει κάθε επισκέπτης στις ταβέρνες.
Όμως οι Πύργοι αποτελούν ορμητήριο για τα αναρριχητικά πεδία του Κεντρικού Φαλακρού, το εντυπωσιακό στεφάνι των κορυφών, αλλά και η φυσική πίστα των αιωροπτεριστών.
Στα νεότερα ιστορικά χρόνια, το χωριό υπήρξε προπύργιο του Ελληνισμού. Το 1891 λειτουργούσε ήδη στον οικισμό Ελληνικό σχολείο. Η κοινότητα συντηρούσε το σχολείο ήδη από του 1885, τουλάχιστον, με 275 τότε μαθητές. Στην παλαιά βρύση, που σώζεται στην θέση Μάργκοβο, βορειοδυτικά του χωριού, υπάρχει η επιγραφή: ΒΟΒΛΙΤΣΙΟΝ 1873. (9)
Ο Φώτης Τριάρχης, στην ιστορία του νομού Δράμας, θα μας δώσει το στίγμα και τον πατριωτισμό του μικρού, αλλά ηρωικού αυτού χωριού και την τεράστια συμβολή του στον Μακεδονικό Αγώνα. Το 1905 κάνει την εμφάνισή του το πρώτο τμήμα πατριωτών Πυργιωτών ανταρτών Μακεδονομάχων που γίνεται και στόχος των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Γράφει: «…. μια φούχτα Έλληνες, οι κάτοικοι των Πύργων, αλλά Έλληνες γεμάτοι πίστη και αδάμαστη ορμή. Σε όλα τα χρόνια του Αγώνος δεν λύγισαν και άγρυπνοι πάντοτε, δεν άφησαν ποτέ να μολύνει το χωριό τους το βουλγάρικο μίασμα. Μόνοι, απομονωμένοι απάνω στο βουνό, χωρίς ελπίδα βοήθειας από πουθενά, στάθηκαν απόρθητο προπύργιο του Ελληνισμού.» (2 σελ. 319)
Πράγματι υπήρξαν φράγμα αποτροπής στην λυσσαλέα κάθοδο των Βουλγάρων κομιτατζήδων προς τις πεδινές περιοχές της Δράμας. Ηγέτης του Αγώνος στο χωριό ο Παύλος Στοϊμένος. Άντρας ατρόμητος, αποφασιστικός, διηύθυνε τους συγχωριανούς του στον αγώνα αυτόν με επιτυχία. Γύρω του όλο το χωριό συσπειρωμένο. Η προσπάθεια να διεισδύσουν οι Βούλγαροι στους Πύργους ποτέ δεν σταμάτησε. Η επίκαιρη θέση του αποτελούσε το μαγνητικό δέλεαρ των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Αλλά οι ατρόμητες ψυχές των κατοίκων έκαναν αδύνατη την βίαιη υποταγή τους.
Βέβαια οι κομιτατζήδες χρησιμοποίησαν και δούρειο ίππο για να καταλάβουν το χωριό. Μέσα στο 1900 έστειλαν έναν Βούλγαρο νέο, τον Χρήστο, να δουλέψει ως εργάτης σε οικοδομικές εργασίες στο κτήμα του Γιώργου Κασάπη. Καλό παιδί, τίμιο παλικάρι και εμφανίσιμο, αγάπησε κι αγαπήθηκε με την κόρη του νοικοκύρη και παντρεύεται την όμορφη Κυριακή στις 2.11.1900. Μετά την παντρειά, άρχισε να προπαγανδίζει υπέρ της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Ξεκίνησε μάλιστα να μεταφέρει πληροφορίες στους κομιτατζήδες του Βούλγαρου Βοεβόδα της Δράμας ΤοντόρΠανίτσα (1879-195). Έγινε όμως αντιληπτός και του έγιναν αυστηρές συστάσεις από τα πεθερικά του και από συγγενείς και φίλους. Όμως είχε αποθρασυνθεί και προειδοποιούσε ότι οι κομιτατζήδες θα δολοφονήσουν πολλούς από το χωριό αν δεν ενταχθούν σύντομα στην Εξαρχία. Τότε αποφασίστηκε από το χωριό να έχει την τύχη που επιφύλασσαν στους προδότες. Και τον Ιανουάριο του 1906, καθώς επέστρεφε από μια επαφή του με τους κομιτατζήδες, ο Παύλος Στοϊμένου με τον Γιώργο Βαλκάνη του έστησαν ενέδρα και τον εκτέλεσαν.
Το 1902 οι κομιτατζήδες προσπαθούν να παρασύρουν τον Δημήτρη Καλτσάμη του Βασιλείου και να τον χειροτονήσουν σχισματικό ιερέα των Πύργων. Αυτός όμως τα αναφέρει όλα στον αρχηγό Παύλο Στοϊμένο. Ο κίνδυνος αποφεύχθηκε, αλλά μόνο για λίγο. Το χωριό στερείται εφημερίου και από στιγμή σε στιγμή μπορεί να στείλουν οι Βούλγαροι ως ιερέα κάποιο σχισματικό. Τότε τριμελής αντιπροσωπεία από τους αδελφούς Γερασίμου Άγγελο και Κωνσταντίνο και τον Κωνσταντίνο Στοϊμένο πηγαίνουν στην μητροπολίτη Χρυσόστομο, που ήταν στην Καβάλα και του αναφέρουν την κατάσταση. Ο άξιος εθνικός ιεράρχης χειροτονεί πάραυτα έναν δραστήριο αγωνιστή και καλό χριστιανό, τον Χρήστο Παπαστεφάνου, γαμπρό στο χωριό των Πύργων και τον τοποθετεί εφημέριο του χωριού. Ο νέος κληρικός αρχίζει αμέσως με ενθουσιασμό το έργο του. Στέκεται στυλοβάτης των ηρωικών Πυργιωτών και θεμελιώνει νέα μεγάλη εκκλησία για το χωριό. Και στις 5 Οκτωβρίου 1905 η ανέγερση αποπερατώνεται και γίνονται, πανηγυρικά, τα εγκαίνια της λειτουργίας του νέου ιερού ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος με την παρουσία του Χρυσοστόμου.
Πολλά άλλα μέσα μετέρχονταν οι Βούλγαροι για να δελεάσουν τους κατοίκους. Υπόσχονταν χρήματα και πλούσιες παροχές στους φτωχούς κατοίκους του ηρωικού χωριού, αλλά αυτοί, υπερήφανοι Έλληνες, δεν υπέκυψαν. Ακόμη κι όταν άλλοι Εξαρχικοί Έλληνες, από πλαϊνά χωριά, επιδίωξαν μέσα από συγγένειες να τους δελεάσουν και παρασύρουν.
Η δράση όμως των Μακεδονομάχων κατοίκων των Πύργων, που ξεκίνησε από το 1897, εκτός από την δική τους ασφάλεια, συνέβαλλε και στην ασφάλεια και τον κοινό αγώνα κι άλλων χωριών, όταν τους ζητήθηκε να βοηθήσουν. Έτσι όταν στην Πετρούσα γινότανε τέρατα και σημεία με τους κομιτατζήδες σε βάρος των Ελλήνων, αλλά και φόνοι προκρίτων Ελλήνων στην ευρύτερη περιφέρεια, κλήθηκε ο Παύλος Στοϊμένου να εκτελέσει τον ιθύνοντα νου και άκρως επικίνδυνο Βούλγαρο ιερέα της Πλεύνας. Ο τολμηρός εκδικητής καπετάν Παύλος το 1904 ήρθε μυστικά στο πλαϊνό χωριό και εκτέλεσε τον επικίνδυνο Βούλγαρο κομιτατζή ιερωμένο. Και έτσι γλίτωσε την Πετρούσα από έναν ανάλγητο συνεργάτη των κομιτατζήδων.
Αυτή η πατριωτική δυναμική ολόκληρου του χωριού έκανε το Ελληνικό Προξενείο της Καβάλας να έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στους Πυργιώτες. Και χρησιμοποίησε το χωριό σαν ασφαλή αποθηκευτικό χώρο των όπλων και πυρομαχικών τα οποία έφταναν στους Πύργους και προωθούνταν από εκεί και στα άλλα χωριά για τις ανάγκες των μαχητών του Μακεδονικού Αγώνα. Άλλωστε οι Πύργοι είναι το μοναδικό χωριό του νομού μας το οποίο έμεινε απόρθητο κάστρο και κανένας κάτοικος, με όλα τα προκλητικά δέλεαρ των Βουλγάρων, δεν υπέκυψε. Υπερασπίστηκαν όλοι πεισματικά την Ορθοδοξία, το Πατριαρχείο και τον Ελληνισμό τους παρόλο που η γεωγραφική τους θέση δεν τους ευνοούσε και αφήνονταν το χωριό εκτεθειμένο στις προσβολές των κομιτατζήδων.
Ο Νίκος Καπετανάκης γράφει ότι πήραν μετάλλιο από την Ελληνική Πολιτεία για την προσφορά τους στον Μακεδονικό Αγώνα οι παρακάτω εννέα κάτοικοι των Πύργων, ήτοι;
1. Στοϊμένου Άγγελος, 2. Παραλής Ηλίας, 3. Στοϊμένου Παύλος του Νικολάου, 4. Γερασίμου Θεόδωρος 5. Βαλκάνης Γεώργιος, 6. Καλτσάμης Ιωάννης, 7. Καλτσάμης Δημήτριος του Ιωάννου, 8. Τσαούσης Ιωάννης του Κωνσταντίνου, 9. Γιάγκου Λάζαρος (4 σελ. 36)
Αλλά κατά τον Φώτη Τριάρχη υπήρχαν κι άλλοι χωρικοί στον Μακεδονικό Αγώνα και προφανώς τιμήθηκαν από την Ελληνική Πολιτεία και είναι οι παρακάτω: 10. Βαλκάνης Δημήτριος, 11. Γερασίμου Άγγελος, 12. Γερασίμου Κωνσταντίνος του Δημητρίου, 13. Γιάγκου Δημήτριος του Λαζάρου, 14. Γιάγκου Κωνσταντίνος του Ιωάννου, 15. Καλτσάμης Αθανάσιος του Γεωργίου, 16. Καλτσάμης Γεώργιος του Ιωάννου 17. Καλτσάμης Χρήστος, 18. Κασάπης Δημήτριος, 19. Κασάπης Κωνσταντίνος, 20. Κούζας Ιωάννης, 21. Μασίκας Σωτήριος, 22. Παραλής Άγγελος, 23. Παραλής Γεώργιος, 24. Παραλής Ιωάννης, 25. Στοϊμένου Ιωάννης, 26. Τσάνης Δημοσθένης, 27. Τσαπράζης Άγγελος του Δημητρίου ( 2 σελ.324), 28. Γιάγκου Αθανάσιος του Λαζάρου, 29. Υψηλός Δημήτριος του Κωνσταντίνου, 30. Στοϊμένου Αναστάσιος, 31. Στοϊμένος Κωνσταντίνος του Αγγέλου, 32. Παπαχρήστου Χρήστος ιερέας (15 σελ.12)
Ο Μακεδονικός αγώνας των Πυργιωτών, αν και ξεκίνησε νωρίς, συστηματικά οργανώθηκε από τον Μητροπολίτη Δράμας Χρυσόστομο. Οι Πυργιώτες συνεργάζονταν για τον κοινό αγώνα με τους μακεδονομάχους κι άλλων χωριών, όπως τον Άρμεν του Βώλακα, τον Αθανάσιο Βαλαβάνη της Πετρούσας, κλπ. Κάποιοι μάλιστα έκαναν και αρκετά επικίνδυνες αποστολές, όπως ο Στοϊμένος Παύλος, ο Στοϊμένος Κωνσταντίνος και ο Γερασίμου Θεόδωρος. Μετέφεραν από τα παράλια τις Καβάλας με γαϊδουράκια και μουλάρια καμουφλαρισμένα με ψάθες, όπλα και σφαίρες για τον εξοπλισμό των Ελλήνων. Ενώ άλλοι μετέφεραν πληροφορίες μεταξύ των ανταρτών του καπετάν Δούκα ή του καπετάν Νταή στον Μητροπολίτη. Γιαυτό κι ο Χρυσόστομος αγαπούσε κι εκτιμούσε ιδιαίτερα τους Πυργιώτες πατριώτες. Άλλωστε μεγάλη ήταν και η οικονομική συμβολή του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου (1902-1910), στο κτίσιμο του ιερού ναού.Υπάρχει, άλλωστε, επιγραφή πάνω από στην δυτική πόρτα της εισόδου που το αναφέρει, μαζί βέβαια και με την εθελοντική συμμετοχή των κατοίκων του χωριού. Το σχέδιο εκπόνησε ο Αθηναίος μηχανικός Γ. Χατζημιχαήλ, που ήταν συνεργάτης του Χρυσοστόμου. Ο ναός αποπερατώθηκε το 1905. Σήμερα, 2020, λειτουργός του Ιερού Ναού είναι ο εγχώριος εφημέριος Αθανάσιος Τσάνας και Ιεροψάλτης ο καλλίφωνος Θεόδωρος Καλτσάμης, επίσης Πυργιώτης.
Την άνοιξη του 1905, αλλά και το 1906 περιοδεύει στην Οθωμανοκρατούμενη περιοχή της Μακεδονίας ο Γεώργιος Κ. Χατζηκυριακού, Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων. Και έγραψε τις εντυπώσεις του. «Φεύγοντας από την Πλεύνα την επαύριον κατευθυνόμενος εις το βορείως και εις δίωροναπόστασινκείμενον μικρόν χωρίονΜποπλίτσι, πολλά δε περί της δημιουργηθείσης εκ του σχίσματος καταστάσεως κατά φρένα και κατά θυμόνμερμηρίζωοδυνώμενος ότι τοσούτον αι κοινότητες εκείναι χειμάζονται. Ανέρχομαι έφιππος επί πετρώδους και ανάντους οδού, έχων εκ δεξιών βαθείανφάραγγα και το βλοσυρώς και αγριωπώςυψούμενον όρος, το Φαλακρόν (Μποζ Δαγ), όντως ψιλόν και εστερημένον πάσης βλαστήσεως. Επί πετρών και βράχων εντεύθεν της φάραγγοςευάριθμαιοικίαι περί τας 30, χθαμαλαί, πλακοσκεπείς και κατεσπαρμέναι, αποτελούσι το μικρόν χωρίονΜποπλίτσι. Η εις τα πάτρια πίστις ώθησεν αυτούς εις ίδρυσιν μικράς Ελληνικής σχολής και μικράς εκκλησίας. Ταύτην μάλιστα, παλαιάνούσαν και ανεπαρκή, αντικαθίστωνδι΄ άλλης μεγαλυτέρας, ην τότε έκτιζον επί καλού αρχιτεκτονικού σχεδίου.» (5 σελ.320 και 6 σελ. 63)
Από τουρκικά απογραφικά στατιστικά στοιχεία στο χωριό ζούσανε τότε 160 ορθόδοξοι Έλληνες και 150 μουσουλμάνοι.
Στην πρώτη Βουλγαρική κατοχή, από τον Οκτώβρη του 1912 ως τον Ιούνη του 1913, οι Πυργιώτες, όπως κι όλοι οι κάτοικοι του νομού Δράμας, βίωσαν τις Βουλγαρικές θηριωδίες τις οποίες σε όλη τους την τραγικότητα εξιστορεί σε βιβλίο του ο Μανώλης Κανέλης. Οι ξένοι πρόξενοι, Γαλλίας και Αυστρίας, γράφει, οι οποίοι είδαν από κοντά τα βουλγαρικά έκτροπα, εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους κι ο Ρώσος απεσταλμένος της εφημερίδας OutroRossije, δημοσιογράφος VladimirTardoff, είχε γράψει με φρίκη. «Αισχύνομαι ντροπή που τέτοια ακατονόμαστα τερατουργήματα τα διαπράξανε σλάβοι…» (7 σελ. 86)
Διαβάζω τηλεγράφημα που στάλθηκε στις 14.5.1913 από τον Επίσκοπο Δράμας Αγαθάγγελος (1864-1935) στον Βούλγαρο στρατηγό Βούλκωφ πολιτικό διοικητή Μακεδονίας, ο οποίος είχε έδρα τις Σέρρες. « … οι Έλληνες δέρνονται υβρίζονται από Βουλγάρους χωροφύλακες και κομιτατζήδες και τους απειλούν με την ζωή και την τιμή τους αν δεν υπογράψουν ότι είναι Βούλγαροι.» (13 σελ.167)
Αλλά και την επιστολή που στάλθηκε στις 19.5.1913 στον Οικουμενικό Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως Γερμανού τον Ε΄ (1913-1919). «Στο χωριό Βουβλίτσιο που απέχει 4 ώρες από την Δράμα, όπως μας ειδοποίησε ο εφημέριος τους, οι Βούλγαροι χωροφύλακες τους απειλούν να τους πάρουν την εκκλησία και τους πιέζουν να υπογράψουν ότι είναι Εξαρχικοί. Σε αυτό το χωριό δεν υπάρχει ούτε ένας Εξαρχικός ή Βούλγαρος κάτοικος, αν και οι κάτοικοι του χωριού είναι βουλγαρόφωνοι.» (13 σελ. 145)
Μετά την απελευθέρωση της Δράμας την 1 Ιουλίου 1913, τις επόμενες μέρες, μια διμοιρία στρατού μπαίνει στο χωριό, υπό τον ανθυπολοχαγό Αθανάσιο Αγγελόπουλο από την Λαμία, κάτω από τις επευφημίες σύσσωμων των κατοίκων και στην πλατεία τους ανακοινώνει ότι η Δράμα κι ο νομός έχουν ελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό.
Η παρουσία οικισμού και ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή πηγαίνει χιλιάδες χρόνια πίσω. Υπάρχουν τεκμήρια στην περιοχή τα οποία καλύπτουν όλες τις ιστορικές περιόδους, από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Κατά τον Νίκο Καπετανάκη, το Μπομπλίτσι είναι «Αρχαιότατο ιστορικό χωρίον τρίωρων απέχον της Δράμας επί του οποίου υπάρχουν αρχαία ερείπια.» (4 σελίδα 6)
Πράγματι υφίστανται σπουδαίοι αρχαιολογικοί χώροι από την εποχή των Μακεδόνων του Φιλίππου Γ΄ και τους Βυζαντινούς χρόνους όπως και οικισμοί, σήμερα ερείπια, το Κότσαν, η Γράτσανη, το Σέλεστι και το Κυράσο. (12)
Στα τρία χρόνια της Βουλγαρικής Κατοχής 1941-1944 οι Πυργιώτες, κατεξοχήν κτηνοτρόφοι και γεωργοί, αφού παρέδωσαν τα χιλιάδες ζώα τους στις αρχές κατοχής, υποχρεώθηκαν από τους επιδρομείς γείτονές μας σε αναγκαστική υλοτομική εργασία για τις ανάγκες των Βουλγάρων στρατιωτών και των Βουλγάρων εποίκων. Και βέβαια δεινοπάθησαν από τους Βουλγάρους όσο λίγοι. Απόκτησαν Βουλγαρική Διοίκηση στην Κοινότητα, ενώ ένας αριθμός κατοίκων και ο ιερέας του χωριού φυλακίστηκαν και γεύτηκαν το δολοφονικό ξύλο και τις μαστιγώσεις των Βουλγάρων δημίων τους είτε στις φυλακές της Προσοτσάνης είτε της Δράμας στις 12 και 14.10.41. Θύματα ήταν ο Ιωάννης Καλτσάμης, ο Σωτήρης Μπούκας και ο Μιχάλης Καλτσάμης.
Το 1942 οι Βούλγαροι οδήγησαν σε καταναγκαστικά έργα στο Κουμάνοβο της Σερβίας τον Παραλή Ιωάννη του Νικολάου, ενώ το 1943 άλλοι πέντε Πυργιώτες στάλθηκαν στο Μπορισογκράντ όπου γυμνοί και ξυπόλυτοι με νερόβραστες πιπεριές και λίγα δράμια σικαλίσιο ψωμί εκτελούσαν βαριά καταναγκαστικά έργα για το βουλγαρικό δημόσιο.
Όμως το 1943 οι Πυργιώτες μπαίνουν στην Εθνική Αντίσταση κατά των αρχών κατοχής. Οι ηρωικοί κάτοικοι επαναστάτησαν και εντάχθηκαν στο αντάρτικο των ΕΑΟ (Εθνικών Ανταρτικών Ομάδων) υπό τον μεγάλο αρχηγό Αντών Τσαούς ή Αντώνη Φωστηρίδη. Οι αντάρτες Πυργιώτες πέρασαν στο αρχηγείο του Μποζ Δαγ του αρχικαπετάνιου Παντελή Παπαδάκη. Υπηρέτησαν στο τμήμα του καπετάν Προκόπη Άρμεν από τον Βώλακα. Συγχρόνως έγινε στο χωριό επιτροπή τροφοδοσίας των εθνικών αγωνιστών από τους Στοϊμένου Μεθόδιο, Υψηλό Λάζαρο και Καλτσάμη Άγγελο. Στο αντάρτικο οι πρώτοι που έφτασαν στο βουνό ήταν οι 1. Βαλκάνης Δημήτριος του Αθανασίου, 2. Γερασίμου Δημήτριος του Νικολάου, 3. Καλτσάμης Γεώργιος του Ιωάννου και 4. Γιόφτσου Πασχάλης του Γεωργίου.
Οι Βούλγαροι, που πληροφορήθηκαν την ένταξή τους στην αντίσταση, ήρθαν στο χωριό 6.5.44 δήμευσαν την περιουσία τους και έκαψαν τα σπίτια τους. Στην Πετρούσα βρέθηκε ο Καλτσάμης Ιωάννης του Πέτρου, όπου τον συνέλαβαν Βούλγαροι στρατιώτες. Τον οδήγησαν στην φυλακή και τον έδειραν τόσο σκληρά και βάρβαρα για να ομολογήσει τι γνωρίζει για τους αντάρτες του χωριού του, ώστε υπέκυψε στα τραύματά του. Στο αντάρτικο πέρασαν τελικά και άλλοι σύνολο 38Πυργιώτες, ήτοι 5. Στοϊμένου Μεθόδιος, 6. Στοϊμένου Χρήστος, 7. Στοϊμένου Άγγελος, 8. Στοϊμένου Γεώργιος, 9. Μαυρουδής Χρήστος, 10. Καλτσάμης Κωνσταντίνος, 11. Βαλκάνης Αθανάσιος, 12. Βογιατζής Ηλίας, 13. Γιαννάκου Αριστείδης, 14. Γερασίμου Αθανάσιος, 15. 16. Μπούκας Κωνσταντίνος, 17. Τσακάλης Γεώργιος, 18. Γερασίμου Γεώργιος, 19. Υψηλού Λάζαρος, 20. Αμπατζής Γεώργιος, 21. Γιάγκου Σπύρος, 22. Τσαούσης Χαράλαμπος, 23. Βογιατζής Βασίλειος, 24. Βαλκάνης Θεόδωρος, 25. Γιάγκου Αθανάσιος, 26. Γιάγκου Σωτήρης, 27. Γερασίμου Αχιλλέας, 28. Γερασίμου Γεράσιμος, 29. Γιαννάκου Γεώργιος, 30. Δάντζερας Ηλίας, 31. Καλτσάμης Θωμάς, 32. Παραλής Ηλίας. 33. Κασάπης Μιλτιάδης, 34. Καλτσάμης Σωτήρης, 35. Παραλής Νικόλαος, 36. Παπαεμμανουήλ Γρηγόριος, 37. Τσάνης Χαράλαμπος και 38. Παραλής Αθανάσιος. (15 σελ. 17-18)
Και δεν έφτασαν όλα αυτά τα δεινά για τον τόπο, έρχεται και το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ με την εγκληματική οργάνωσή του να κάνει τα χειρότερα εγκλήματα σε βάρος των ηρωικών πατριωτών κατοίκων του Πύργου. Τον αντιστασιακό Γερασίμου Δημήτριο του Νικολάου, οι Ελασίτες τον πιάσανε το 1944 και για την δράση του κατά των Βουλγάρων, τον σφάξανε ζωντανό, στην περιοχή του Βαθυτόπου. Περισυνέλλεξαν τα κομμάτια του οι δικοί του και τον θάψανε. Και ήταν ένα αγνό και νεότατο παλληκάρι. Οι Ελασίτες συνεχίζοντας το εγκληματικό έργο των Βουλγάρων έκαψαν μέσα σε αχυρώνα τον Βαλκάνη Νικόλαο του Δημητρίου ο οποίος βρέθηκε τυχαία στην Πετρούσα. Στρατεύσιμοι στον εμφύλιο ήταν κι έχασαν την ζωή τους δύο νέοι. Ο Καλτσάμης Γαβριήλ του Χρήστου, έπεσε σε ενέδρα των Κομμουνιστοσυμοριτών στο Μπέλλες στις 20.10.48 και ο Κούζας Ιωάννης του Αθανασίου, σε μάχη του κυβερνητικού στρατού με τον «Δ.Σ.Ε.» του ΚΚΕ, στο Καϊμακτσαλάν.Σκοτώθηκε στις 29.8.1948.
Μεταπολεμικά ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού των Πύργων, περίπου 450 άτομα, μετανάστευσαν στην Δυτική Γερμανία. Όμως η αγάπη και το ενδιαφέρον για το χωριό τους είναι μεγάλο. Έτσι με προσωπική εργασία έκτισαν το δημοτικό σχολείο τους το 1911 και την κοινότητα το 1965. Στο χωριό υπήρχε Σπίτι Παιδιού της Πρόνοιας Βορείων Επαρχιών ή Βασιλικής Πρόνοιας από το 1959 μέχρι το 1992. Οι Πύργοι απέκτησαν τηλεφωνική σύνδεση το 1952 και ρεύμα το 1968.
Οι Πυργιώτες έχουν πολιτιστική κουλτούρα θρακική, χαρούμενη, μουσικόφιλη με δρώμενα Διονυσιακά, όπως και πολλά χωριά της Δράμας και που συμπίπτουν με την έξοχη αρχαία μυθολογία του νομού Δράμας που ήδη εκδόθηκε και κυκλοφορεί. Έτσι οι Πυργιώτες συμμετέχουν με μουσική, με χορούς και με τραγούδια στα λαϊκά δρώμενα του Ιανουαρίου και διοργανώνουν παραδοσιακό γλέντι τον Αύγουστο, την ημέρα της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, τιμώντας την πρόσφατα ανακαινισμένη μεταβυζαντινή εκκλησία τους. Στην είσοδο του Φαραγγιού, έξω από το χωριό, θα βρούμε και καταφύγιο για πιθανή διανυκτέρευση. Για την καλύτερη αξιοποίηση της περιοχής, προγραμματίζεται μελλοντικά η ασφαλτόστρωση της οδού από τους Πύργους με το Χιονοδρομικό Κέντρο του Φαλακρού και των άλλων παραμεθορίων χωριών του δήμου Νευροκοπίου.
Στα Διονυσιακά δρώμενα των Πύργων γιορτάζονται τον Γενάρη. «Η τέλεση του δρώμενου ξεκινάει από το πρωί της ημέρας των Θεοφανίων και διαρκεί τρεις ημέρες. Συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Οι άντρες, μεταμφιέζονται σε «Αρκούδες» που φορούν ολόσωμες προβιές, όπου φέρουν στη μέση κουδούνια. Άλλες μεταμφιέσεις είναι: ιατρός, έγκυος, ζητιάνος, αστυνόμος, «γκελίγκα» κ.α. Τα μέλη του θιάσου, στις 6 Ιανουαρίου επισκέπτονται όλα τα σπίτια του χωριού, συγκεντρώνοντας χρήματα, αλλά και αυγά, βούτυρο, τυρί, αλεύρι με τα οποία οι μεσήλικες γυναίκες θα παρασκευάσουν πίτες και γλυκά. Κατόπιν, συγκεντρώνονται στην πλατεία όπου χορεύουν, γλεντούν και ξεσηκώνουν με τα κουδούνια τους όλο το χωριό. Καθ’ όλη τη νύχτα, όλοι οι κάτοικοι του χωριού μένουν ξάγρυπνοι, πίνοντας και χορεύοντας υπό τους ήχους της γκάιντας, της μακεδονικής λύρας και του νταχαρέ. Δεν πρέπει να κοιμηθεί κανείς, μέχρι να ξημερώσει. Η αγρυπνία αυτή λέγεται «νταβανίσκα». Έπειτα, πηγαίνουν στην πλατεία όπου στήνεται γλέντι με τους τοπικούς χορούς. Κάθε μέλος του θιάσου, επιδίδεται στο έργο του αναλόγως με τον ρόλο που υποδύεται. Μαζί με τις «Αρκούδες» βγαίνει και ο αρκουδιάρης που έχει δεμένη την «αρκούδα» με αλυσίδα από τη μύτη της. Ο αρκουδιάρης τραγουδάει, κτυπά τον νταχαρέ και η αρκούδα χορεύει στους ήχους του. Η αρκούδα, κρατεί στο χέρι της μια κάλτσα γεμάτη στάχτη και χτυπά όσους δε συμμετέχουν στο δρώμενο. Οι «Γκιλίγκες», είναι άντρες ντυμένοι γυναίκες με τοπική φορεσιά. Ενώ χορεύουν, τρέχουν κάποιοι μεταμφιεσμένοι να τις κλέψουν κρυφά. Τότε, άλλοι μεταμφιεσμένοι σε αστυνομικούς, τρέχουν να τις ελευθερώσουν και να επιβάλλουν πρόστιμο στους «απαγωγείς». Το απόγευμα της 7ης Ιανουαρίου, οι μεταμφιεσμένοι επισκέπτονται τα σπίτια των Γιάννηδων που εορτάζουν και γλεντούν μέχρι τα μεσάνυχτα. Η επόμενη ημέρα (8/1), είναι αφιερωμένη στη μαμή του χωριού ή «Μπάμπω». Στολίζουν ένα γαϊδουράκι με διάφορα ρούχα και ανεβάζουν επάνω του τις γριές, αλλά και όσους άλλους το επιθυμούν.» (16)
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος των Πύργων, ο οποίος λειτουργεί δημιουργικά από την ίδρυσή του το 1979, έχει σπουδαία παραδοσιακή δουλειά να παρουσιάσει και έχει κάνει ήδη τον οικισμό τους γνωστό σε όλη την Ελλάδα με τα χορευτικά του τμήματα με τοπικές ενδυμασίες με δικά του μουσικά όργανα, αλλά και με όλη την άλλη πολυσχιδή δράση του. Άλλωστε στις 5-6 Αυγούστου, κάθε χρόνο, ο σύλλογος εορτάζει πανηγυρικά και υποδέχεται τους απανταχού της γης Πυργιώτες με χαρά όπως και τους φιλοξενουμένους του. Πρόεδρος του σωματείου ο ρηξικέλευθος, ανακαινιστής Γιάννης Τσαούσης τηλέφωνο 6936471704
Σε μια επίσκεψη στους Πύργους στις 15.9.1992, στην τότε κοινότητα, κατέγραψα ότι υπήρχαν στο χωριό 259 κάτοικοι και το εκλεγμένο Κοινοτικό Συμβούλιο απαρτίζονταν από τους κάτωθι: Πρόεδρος: Κωνσταντίνος Γιάγκος Αντιπρόεδρος : Κωνσταντίνος Τσαούσης, Μέλη: 1. Καλτσάμης Γεώργιος 2. ΚαλτσάμηςΑργύριος, 3. Παραλής Ιωάννης, 4. Τσάπραλης Άγγελος και 5. Υψηλός Δημήτριος.
Και σημείωσα τα παρακάτω αγροκτήματα του χωριού με τις τοποθεσίες τους, ήτοι:
- Βαρκάνεο, – Πλαγιές
- Τσιπιρίν, – Βράχοι
- Βιλιάκ, – Απόκρημνον
- Μπριάζα, – Λευκή κορυφή
- Νασκοβίτσα, – Πανέμορφο δασωμένο στο Φαράγγι, γίνονται αναρριχήσεις.
- Μπούτσινις, – Ράχη
- Λάσοβιτσα, – Ρέμα προφήτου
- Ντεμπίλινα, – Φουντουκόρεμα
- Οσόνιτσα, – Φιδωτόν
- Κάπι, – Στενόρεμα
- Καρτάλ Μπουνάρ,- Αετοπηγή
Η πληθυσμιακή σύνθεση του χωριού με βάση τις επίσημες απογραφές έχει ως εξής: Έτος απογραφής – πληθυσμός: 1920=442, 1928=291, 1940=396, 1951=375, 1961=450, 1971=226, 1981=259, 1991=250, 2001=318, 2011= 274 (8 σελ. 455-458)
Βέβαια στην περιοχή υπάρχει και ορυκτός πλούτος, όπως μάρμαρο, μαγγανασβεστίτης και μαγγανομέλας (10 σελίς 75)
Οι Πύργοι, είναι ένα παραδοσιακό μακεδονίτικο χωριό, κάτω από πανύψηλα βουνά της Δράμας, σένα απίστευτα όμορφο και καταπράσινο φυσικό περιβάλλον. Μεγάλες εκτάσεις πρασίνου, αμέτρητα είδη λουλουδιών και βοτάνων και φυσικά μικρές οάσεις με τρεχούμενα νερά. Σπίτια κτισμένα με πέτρα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των κτιρίων με ξύλο και κεραμίδια. Ένας αγαπημένος προορισμός όλων όσων αγαπούν την πεζοπορία και την δημιουργική ανάπαυση στη φύση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ιστολόγιο buk.gr
- Φώτης Τριάρχης: «Ιστορία του νομού Δράμας» έκδοση ΕΣΠ 1969 Δράμα
- Εφημερίδα «Δραμινή» 29.1.2000 συνέντευξη από τον δάσκαλο Γεώργιο Βαλκάνη μέλος του Τοπικού Συμβουλίου των Πύργων.
- Ν. Καπετανάκης – Ακρίτας: Επίτομος ιστορία της Δράμας «Μαχμούτ πασάς Δράμαλης» έκδοση τυπογραφείο εφημερίδας «Θάρρος» Δράμα 1937
- Γεώργιος Κ. Χατζηκυριακού: Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων. «Σκέψεις και εντυπώσεις εκ περιοδείας» Αθήναι 1906
- Περιοδικό ΒΗΜΑΤΑ Δράμας τεύχος 15
- Μανώλης Κανέλης: «Οι Βούλγαροι, ιστορία μιας ορδής» τυπογραφείο Χρήστου Γερτρούδη Αθήνα 1945
- Τηλέμαχος Τσελεπίδης: «Δράμα, Ηδωνίδα γη και Πρασιάδα λίμνη» Β΄ έκδοση Αφών Κυριακίδη Α. Ε. Θεσσαλονίκη 2000
- Ευάγγελος Παπαθανασίου, Αρχαιολόγος: «Πύργοι Δράμας: (ΒΟΒΛΙΤΣΙΟΝ ) Ιστορικά στοιχεία του χωριού. Η ελληνική εκπαίδευση στους Πύργους.» διαδίκτυο ΠΗΓΗ http://yaunatakabara.blogspot.gr
- Εγκυκλοπαίδεια Πάτση τόμος Ελλάς
- διαδίκτυο Ιούνιος, 2017 Πύργοι: Το μακεδονίτικο χωριό μέσα στα καταπράσινα βουνά της Δράμας
- JaunaTakaba: Η Μακεδονία δεν είναι ελληνική … είναι Ελλάδα. Συνέντευξη, αφήγηση Φώτη Τριάρχη. Ανάρτηση 14.04.2010
- Αγαθάγγελος ο Μάγνης Μητροπολίτης Δράμας: Αι δραματικαίπεριπετειαι Δράμας μέχρι της απελευθερώσεως αυτής έκδοση «Ερμής» Τόκκος Καβάλα 1913
- Typologos.com 2020
- Γιάννης Τσαούσης: «Τα Πυργιώτικα τραγούδια ποιος σου τα ΄μαθε» έκδοση «ΑΣΤΗΡ» Ηλία Καλαϊτζή Δράμα 2007
- PolitistikosSullogosPurgwnDramas – Πολιτιστικός Σύλλογος Πύργων Δράμας
Γενικές πληροφορίες για τους Πύργους
Μεγάλη Γεωγρ. Ενότητα: ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Αποκεντρωμένη Διοίκηση: Μακεδονίας – Θράκης
Περιφέρεια: Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης
Περιφερειακή Ενότητα: ΔΡΑΜΑΣ
Δήμος: ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ
Δημοτική Ενότητα: Τοπικό ή Δημοτικό
Κοινότητα: Τοπική Κοινότητα Πύργων
Επίσημη Ονομασία: οι Πύργοι
Έδρα Δήμου: Προσοτσάνη
Υψόμετρο: 628
Κωδικός Οικισμού: 0205011001
Γεωγραφικό Μήκος: 24.0234474330
Γεωγραφικό Πλάτος : 41.2505096687
Γεωγραφικό Διαμέρισμα: Μακεδονία
Νομός: ΔΡΑΜΑΣ
Πρώην Δήμος ή Κοινότητα: ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ
Παλ. Όνομα Τοπικού Διαμερίσματος: Πύργων
Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης›Περιφερειακή ενότητα ΔΡΑΜΑΣ›Δήμος ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ›Τοπικό διαμέρισμα Πύργων›Πύργοι>www.pyrgoi-drama.gr
Τα τσίπουρα του Νοέμβρη!
Μύρισε γλυκάνισος στο βορρά και φέτος το Νοέμβρη. Αιώνες τώρα στα ρακοκάζανα
παρασκευάζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο -καζάνι, ογλάς και δεξαμενή νερού- το αγαπημένο ποτό της υπαίθρου, το τσίπουρο.
Διαφανές και αρωματικό, πρωταγωνιστεί στις συντροφιές ανεβάζοντας το κέφι ή συντροφεύοντας τις λύπες των ανθρώπων του λαού μας, στις δυνατές στιγμές της ζωής τους.
Η ιστορία της παραγωγής του τσίπουρου χάνεται στο βάθος του χρόνου, με αρχή περίπου το 14ο αιώνα στα μοναστήρια του Αγίου Όρους. Η όλη επεξεργασία της απόσταξης συχνά μετατρέπεται σε γλέντι και πάντα αποτελεί μια μυσταγωγική διαδικασία για τους συμμετέχοντες. Τα φθινοπωρινά χρώματα, η μυρωδιά του καπνού -αρχέγονα συνδεδεμένη μαζί μας- το βρεγμένο χώμα και η συντροφιά, συμβάλουν ώστε το τσίπουρο να μεταβληθεί σε ιδιαίτερο απόσταγμα. Απόσταγμα της ψυχής μας..
Φωτο και κείμενο: Μονοπάτια της πέτρας.
Το Καστράκι βρίσκεται βόρεια στη θέση Κάτω Καλέ. Του χωριού Πύργοι
Το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων στη Σίτνα.
Νότια του Φαλακρού στη θέση Σίτνα, υψόμετρο 1.800 μ. δεσπόζει το πανέμορφο εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων. Την συντήρηση και φροντίδα, αποκλειστικά, έχει αναλάβει ο Χαρίσκος Γεώργιος από τον Ξηροπόταμο Δράμας
Έγραψε ο Τηλέμαχος Τσελεπίδης
Εικόνες
