Υπάρχουν κάποιες φορές που φτάνεις στο αμήν. Που δεν αντέχεις άλλο και μετά ξεσπάς. Που σε έχουν πιέσει πάρα πολύ και δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Οι συνέπειες μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστες.
Πώς μπορείς να το αποφύγεις αυτό;
Ίσως είσαι ένας άνθρωπος που δεν του αρέσουν οι εντάσεις. Ένας άνθρωπος συχνά ευχάριστος και θετικός. Αποφεύγεις τους καβγάδες, κάνεις υπομονή και δείχνεις κατανόηση. Είσαι ένας «καλός» άνθρωπος.
Και εδώ ακριβώς είναι το πρόβλημα.
Όσο και αν δε βγάζει νόημα, ο τρόπος για να θυμώνεις με μικρότερη ένταση είναι να θυμώνεις με μεγαλύτερη συχνότητα!
Η Κατερίνα και ο Αντώνης
Ας το δουλέψουμε με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα για να είναι πιο απλό στην κατανόηση. Ακριβώς η ίδια λογική ισχύει σε οποιοδήποτε άλλο πλαίσιο.
Είναι η Κατερίνα που βγαίνει με τον Αντώνη και εκείνος έχει το συνήθειο κάποιες φορές να κάνει ένα αστείο εις βάρος της και να τη μειώνει.
Όταν ο Αντώνης κάνει το αστείο του η Κατερίνα δε μιλάει και απλά δε γελάει με αυτό.
Σκέφτεται: «Δεν μπορεί, θα το καταλάβει ότι με ενοχλεί». Όταν το συζητάει με τις φίλες της, εκείνες της δίνουν δίκιο: «Δεν είναι ωραίο αυτό που σου λέει. Θα έπρεπε να ξέρει ότι σε στεναχωρεί». Η Κατερίνα όμως κάνει υπομονή. Καμιά φορά λέει στον εαυτό της, ότι: «Έλα μωρέ. Ένα χαζοαστείο είναι. Εξ άλλου κατά τ’άλλα, είναι μια χαρά παιδί. Γιατί να χαλιόμαστε τώρα; Θα το κάνω γαργάρα».
Η φίλη της Κατερίνας της έχει πει να μιλήσει στον Αντώνη, αλλά η Κατερίνα αντιστέκεται. «Δε θα λέμε τα βασικά» απαντάει. «Και εντάξει, δεν είναι κάτι σοβαρό. Απλά καμιά φορά εκνευρίζομαι. Δεν πειράζει».
Ο κόμπος και το χτένι
Κάποια στιγμή όμως ο κόμπος φτάνει στο χτένι. Δεν αντέχει άλλο. Είναι πάρα πολύ θυμωμένη, όσο και αν θα προτιμούσε να μην είναι. Μέσα της έχει δυο επιλογές:
Ή να προκαλέσει ένα άσχημο σκηνικό και να πλακωθούν με τον Αντώνη, ή να φύγει από τη σχέση. Δεν μπορεί να το ανεχτεί άλλο αυτό που γίνεται. Έφτασε στο Αμήν!
Μια φορά ξέσπασε και φώναξε και της ήταν πολύ επώδυνο. Πλακωθήκανε με τον Αντώνη και δεν πήγε πολύ καλά αυτό.
Όταν η φίλη της λέει στην Κατερίνα να μιλήσει ξανά στον Αντώνη, η Κατερίνα φέρνει το παράδειγμα της φοράς που μίλησε αλλά έγιναν μπίλιες. Δε θέλει να το ξαναπεράσει αυτό. Δεν έχει νόημα. Έτσι τώρα εξετάζει τη δεύτερη επιλογή της. Να χωρίσει.
Άλλη επιλογή δεν μπορεί να σκεφτεί.
Τι συμβαίνει στο παρασκήνιο;
Αν είσαι κι εσύ όπως η Κατερίνα (και όλοι μας είμαστε λίγο πολύ έτσι) τότε τέτοιου είδους άβολες καταστάσεις θα σε δυσκολεύουν. Ο τρόπος που το αντιμετωπίζεις είναι να κάνεις υπομονή μέχρι το σημείο που δεν αντέχεις άλλο, οπότε κάνεις ένα μπαμ και το αποτέλεσμα δεν είναι ιδανικό.
Ίσως να σκέφτεσαι ότι το πρόβλημα είναι ότι δεν έχεις άλλες αντοχές, αλλά το πρόβλημα είναι ακριβώς το αντίθετο. Το πρόβλημα είναι ότι έχεις υπερβολικές αντοχές!
Όταν ο άλλος κάνει που σε εκνευρίζει, τότε η ένταση χτίζεται μέσα σου. Ξεκινάει στο 5 σαν ελαφριά ενόχληση, πάει μετά στο 6 σαν ενόχληση, ανεβαίνει στο 7 σαν εκνευρισμός και πάει στο 8 σαν θυμός, ώσπου φτάνει στο 9 και εκεί είσαι εξοργισμένος και νιώθεις πως οι αντοχές σου σε προδίδουν.
Είναι φυσιολογικό για την Κατερίνα (και για εσένα) να ξεσπάς έτσι. Όταν όμως είσαι στο 9, τότε θα φερθείς και με την αντίστοιχη ένταση. Όταν είσαι εξοργισμένος, τότε δε θα κάνεις ούτε συζήτηση, ούτε δημιουργικό διάλογο. Θα φωνάξεις. Συνεπώς, δε θα ακουστείς.
Και δεν είναι περίεργο αυτό. Κανείς δεν ακούει κάποιον που ωρύεται. Είναι απλά ένας δυσάρεστος άνθρωπος που θέλουμε να αποφύγουμε ή να ηρεμήσει (ή και τα δύο).
Δεν ακούμε το περιεχόμενο όσων λέει, γιατί ο τρόπος που το λέει καλύπτει το τι λέει.
Μήπως παρααντέχεις;
Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι ότι οι αντοχές σου είναι μικρές και δε φτάνουν μέχρι το 10. Το πρόβλημα είναι ότι οι αντοχές σου είναι τόσο μεγάλες που φτάνουν μέχρι το 9. Αν είχες μικρότερες αντοχές και έφταναν μέχρι το 6, τότε όταν δε θα άντεχες άλλο και θα μιλούσες, η εσωτερική σου ένταση θα ήταν στο 6. Θα ήσουν ενοχλημένος. Όχι εξοργισμένος όπως είσαι στο 9. Συνεπώς θα αντιδρούσες πολύ πιο ήπια και θα διατύπωνες την ενόχλησή σου με τρόπο που θα γινόταν ακουστή.
Όπως περιγράφω στο Κεφάλαιο 16 του νέου μου βιβλίου, έχουμε πολύ μεγάλη πιθανότητα να μας ακούσει ο άλλος όταν εκφράζουμε την ενόχλησή μας, αν μιλήσουμε με ήρεμο αλλά σταθερό τρόπο.
Αν θέλεις λοιπόν να ακουστείς και να μη γίνει χαμός στη σχέση, τότε πρέπει να χαμηλώσεις το πόσο αντέχεις. Να μιλάς νωρίτερα, όχι να αντέχεις περισσότερο.
Φροντίδα
Είναι φροντίδα για τη σχέση να λέμε όσα μας ενοχλούν. Να είμαστε όσο γίνεται ειλικρινείς και αυθεντικοί. Να νιώθουμε ελεύθεροι να εκφραστούμε και ο άλλος να ξέρει τι μας ενοχλεί και τι όχι, ώστε να αποφεύγει να μας προκαλεί δυσφορία εν αγνοία του.
Είναι σωτήριο για μια σχέση να παραπονιόμαστε και να συζητάμε περισσότερο. Να νιώθουμε πως υπάρχει χώρος για τη δυσαρέσκειά μας και πως δεν χρειάζεται να την κρύβουμε. Και μετά να διαπραγματευόμαστε τις ενοχλήσεις μας με τον τρόπο που περιγράφω στο Κεφάλαιο 16 του βιβλίου μου αλλά και σε αυτό το άρθρο.
Γιατί δεν το κάνεις;
Εσύ γιατί δεν εκφράζεσαι; Υπάρχει πολύ καλή εξήγηση γι αυτό. Δεν είσαι χαζός. Φοβισμένος είσαι. Δείξε συμπόνια στον εαυτό σου.
Ο λόγος που το κάνεις είναι διότι δεν έχεις μάθει να το κάνεις.
Ίσως μεγάλωσες σε μια οικογένεια όπου ήσουν το καλό παιδί. Τα καλά παιδιά δεν παραπονιούνται. Δε στεναχωρούν τους γονείς τους. Αντέχουν.
Ίσως στην οικογένειά σου, ένας γονέας ήταν πολύ αγχώδης και ένιωθες πως δεν μπορούσε να διαχειριστεί τη δυσαρέσκειά σου με κάτι κι έτσι έμαθες να τα κρατάς μέσα σου. Ίσως δεν μπορούσε να διαχειριστεί γενικώς τα δυσάρεστα συναισθήματα, οπότε έπρεπε να παραμένουν κρυφά.
Ίσως υπήρχαν πολύ αυστηροί κανόνες και σε μάλωναν όταν παραπονιόσουν ή έβλεπες να συμβαίνει το ίδιο στα αδέρφια σου.
Ίσως πάλι δε σου έδιναν καθόλου σημασία και έμαθες και εσύ πως όσα νιώθεις δεν έχουν σημασία.
Όταν ήσουν μικρό παιδί σου δόθηκε η εντύπωση με κάποιον από όλους αυτούς τους τρόπους (ή και άλλους που δεν ανέφερα) ότι το δυσάρεστο συναίσθημά σου δεν θα το άντεχε η οικογένεια.
Και ένα παιδί μαθαίνει πολύ καλά τι είναι και τι δεν είναι ανεκτό στο περιβάλλον του.
Όπως τότε έτσι και τώρα
Έτσι, τώρα που μεγάλωσες, συνεχίζεις και φέρεσαι όπως τότε που ήσουν παιδάκι. Ακόμα και αν είσαι εξήντα χρονών. Όλοι το κάνουμε μέχρι να το συνειδητοποιήσουμε, μη σε μαλώνεις.
Όσο πιο πολύ έχεις καταπιεστεί μικρός, τόσο μεγαλύτερη αντοχή έχεις μεγάλος. Δείξε συμπόνια στον εαυτό σου.
Προσπαθείς να μη στεναχωρείς τους άλλους και να είσαι ευχάριστος και πιέζεις τον εαυτό σου. Γιατί στο μυαλό σου δεν υπάρχει η επιλογή να πεις αυτό που σε ενοχλεί με ήρεμο τρόπο. Να το συζητήσεις. Δεν ξέρεις πώς να το κάνεις αυτό. Δε σε άκουσε κανείς ποτέ εσένα. Οπότε θεωρείς ότι δε θα ακουστείς και ποτέ.
Ένα παιδί φοβάται να στεναχωρήσει τον γονέα και μια σύγκρουση μαζί του, έχει καθολικό χαρακτήρα στο παιδικό του μυαλό. Οι δομές του εγκεφάλου μας που είναι υπεύθυνες για την ψύχραιμη σκέψη αρχίζουν και σχηματίζονται στην εφηβεία. Συνεπώς, όταν είμαστε πιο μικροί, είμαστε μόνο συναίσθημα. Κάθε καβγά με τον γονέα μας, τον αντιλαμβανόμαστε σαν να χάνουμε τον κόσμο. Δεν είναι περίεργο λοιπόν, που δεν μας αρέσουν οι εντάσεις όταν είμαστε ενήλικες, γιατί οι εντάσεις έχουν αποκτήσει υπαρξιακό χαρακτήρα για εμάς. Χανόμαστε ολόκληροι.
Κάποια στιγμή όμως, όσα έχεις μέσα σου γίνονται πολύ δυνατά. Θέλουν να βγουν. Αναγκαστικά τα βγάζεις όταν πια η εσωτερική πίεση γίνεται μεγαλύτερη από την αντοχή σου. Δηλαδή, όταν είσαι στο 9, εξοργισμένος. Αναγκαστικά θα εκφραστείς και εξοργισμένα.
Κάποιοι το καταπιέζουν ακόμα και τότε και έτσι συχνά η εσωτερική πίεση μπορεί να προκαλέσει κρίσεις πανικού.
Η λύση
Όπως έχω ξαναγράψει η λύση είναι πάντα η ίδια. Να συνειδητοποιήσεις πως δεν είσαι πια παιδί. Είναι πολύ φυσιολογικό να φοβάσαι να γίνεις δυσάρεστος σε κάποιον. Να φοβάσαι ότι θα σε αφήσει. Γιατί αυτό φοβόσουν ως παιδί για τον γονέα σου.
Και τώρα δεν είσαι πια παιδί. Τώρα μεγάλωσες.
Αυτό σημαίνει πως πλέον υπάρχει η επιλογή να μιλήσεις σε κάποιον ήρεμα για τη δυσαρέσκειά σου. Είναι πολύ πιο πιθανό να σε ακούσει. Τώρα μπορείς να αντέξεις να κάνεις μια συζήτηση που δε θα είναι ευχάριστη. Η σχέση σου δε θα τελειώσει. Δε θα σε απομακρύνει ο άλλος. Δε θα σταματήσει να σε θέλει στη ζωή του.
Θα είναι δυσάρεστο. Αλλά θα το αντέξεις. Η σχέση σου θα το αντέξει, όσο και αν ο παιδικός σου φόβος σε απειλεί για το αντίθετο. Υπάρχει φόβος μέσα σου αλλά όχι κίνδυνος στην πραγματικότητα. Δείξε κατανόηση στον εαυτό σου και μίλα.
Είναι προνόμιο των ενηλίκων να μπορούν να συζητούν, να διαφωνούν ακόμα και να μαλώνουν και να συνεχίζουν να είναι στη σχέση. Όταν είσαι μικρός φοβάσαι ότι θα χάσεις τη σχέση με τους γονείς, αλλά σαν ενήλικας έχεις να μάθεις ότι μπορείς να δυσαρεστήσεις τον άλλον και δε θα χαθεί η σχέση.
Τα αρνητικά συναισθήματα πλέον έχουν χώρο στη σχέση σου. Είναι λυτρωτικό να μπορείς να είσαι στεναχωρημένος και να το επιτρέπεις στον εαυτό σου και να το εκφράζεις. Δεν είναι τόσο εύθραυστες οι σχέσεις σου όσο φοβάσαι.
Όταν ήσουν μικρό παιδάκι δεν είχες την επιλογή.
Αλλά τώρα δεν είσαι πια μικρό παιδάκι. Τώρα μεγάλωσες. Δεν χρειάζεται πια να φτάνεις στο αμήν.
Ώρα να ενηλικιωθείς και να απελευθερωθείς!
