Στην Καλή Βρύση το πανάρχαιο πνεύμα κατά το τριήμερο 6-7-8 Ιανουαρίου κάθε έτους παραμένει ζωντανό.
Κυρίαρχο στοιχείο τα «Μπαμπούγερα», όπως αποκαλούνται οι μεταμφιεσμένοι που κάνουν την εμφάνιση τους στους δρόμους του χωριού, ορμητικοί και υπερκινητικοί, ωσάν σύγχρονοι σάτυροι (ακόλουθοι) του θεού Διόνυσου.
Ένα δρώμενο που έχει τις ρίζες του στη λατρεία του θεού Διόνυσου κατά την αρχαιότητα.
Ο θεός Διόνυσος ήταν ο θεός της καρποφορίας, της ηδονής, της αμπέλου, του οίνου, της διασκέδασης και του θεάτρου. Γιος μιας χθόνιας θεάς, της Σεμέλης και του ουράνιου θεού Δία, καρπός μιας παράνομης σχέσης που εξαιτίας αυτής φυγαδεύτηκε στη Θράκη όπου μεγάλωσε εκεί.
Λατρεύτηκε στην περιοχή αυτή με ιδιαίτερο πάθος επειδή έδωσε την ελπίδα στον άνθρωπο και της ένθεης μανίας να υπερβεί τα όρια του. Απόδειξη της λατρείας αυτής που υπήρξε στην περιοχή, είναι το ιερό Διονύσου του 3ου π.Χ. αιώνα, που ανακαλύφθηκε 2 χλμ. έξω από την Καλή Βρύση με αντικείμενα σχετιζόμενα με τη λατρεία του, όπως ειδώλιο πανομοιότυπο με τους Μπαμπούγερους, αγγείο σε σχήμα φαλλού κ.α.
Επί τουρκοκρατίας αυτή την περίοδο, οι Τούρκοι φοροεισπράκτορες εισέπρατταν το χαράτσι από τους κατοίκους της Καλής Βρύσης. Εκείνοι για να τους εκδικηθούν και να τους διώξουν από το χωριό, ντύνονταν Μπαμπούγεροι και με την άγρια όψη τους καθώς και με τη στάχτη στο χέρι, τους απωθούσαν, με αποτέλεσμα να τρέπονται σε φυγή.
Τα Μπαμπούγερα με την εντυπωσιακή και επιβλητική μορφή τους ξεχύνονται στους δρόμους μετά τον αγιασμό των υδάτων την 6η Ιανουαρίου και χτυπούν με το σακίδιο στάχτης που κρατούν στο χέρι τον κόσμο για να ξορκίσουν το κακό.
Η μάσκα κατασκευάζεται από χονδρό λευκό ύφασμα, που στα δύο άνω άκρα της φέρει ομοιώματα κεράτων που καταλήγουν σε θυσανωτή προβιά από μαύρη κατσίκα. Από την προβιά αυτή κατασκευάζουν επίσης φρύδια και μουστάκι. Η οδοντοστοιχία της προσωπίδας σχηματίζεται από εννιά φασόλια σε κάθε σειρά. Γενικά έχει την όψη του τράγου που συμβολίζει το ζώο που έχει δύναμη για ζωή. Κύριο φόρεμα του Μπαμπούγερου αποτελεί το λευκό ποδήρες εσώρουχο και η γούνα. Στη μέση ζώνονται τέσσερα μεγάλα κουδούνια και στο πίσω μέρος του σώματος ακόμα ένα μεγαλύτερο το μπατάλι. Ο ήχος των κουδουνιών είναι εκκωφαντικός και ο συμβολισμός τους είναι για να ξυπνήσουν τη φύση. Τέλος, η καμπούρα που τοποθετείτε πίσω στην πλάτη, συμβολίζει τη γριά μπάμπω (μαμή) που έχει αποδώσει τους καρπούς της ζωής (τους απογόνους).
Τα μπαμπούγερα βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση όλο το τριήμερο και επισκέπτονται τα σπίτια για να κτυπήσουν την πλάτη των ενοίκων με το σακουλάκι της στάχτης που φέρουν στα χέρια. Παράλληλα, πιάνουν αιχμαλώτους από τους θεατές και τους ελευθερώνουν όταν τους πληρώσουν κάποιο χρηματικό αντίτιμο.
Άλλο ένα κεντρικό πρόσωπο του θιάσου της Καλής Βρύσης, αποτελεί και η παρουσία του Θεού Διόνυσου που τον υποδύεται κάποιος νέος του χωριού (μάλλον προστέθηκε τις τελευταίες δεκαετίες). Με λευκή αρχαιοελληνική αμφίεση, ένα στεφάνη από άμπελο στο κεφάλι όπου κρέμονται τσαμπιά σταφύλια και σκεύος με απεριόριστο κρασί στο χέρι, συμβολίζει το θεό του οίνου, της διασκέδασης, της βλάστησης, της χαράς και της ξεγνοιασιάς.
Το έθιμο κορυφώνεται στις 8 Ιανουαρίου με την αναπαράσταση του παρωδία γάμου. Σε αυτή τη γιορτή μεταμφιεσμένων κυριαρχεί ο αυθορμητισμός και ο ενθουσιασμός. Σε γενικές γραμμές ο εικονικός γάμος ακολουθεί το τυπικό του παραδοσιακού γάμου υπό τους ήχους των τοπικών παραδοσιακών οργάνων, της γκάιντας και του νταχαρέ. Δηλαδή, ντύσιμο γαμπρού, νύφης, εικονικός ιερέας, τέλεση μυστηρίου στην πλατεία του χωριού, τα προικιά της νύφης φορτωμένα σε άλογα, συμβουλές και πειράγματα σεξουαλικού περιεχομένου κ.α. Τη νύφη υποδύεται πάντα άνδρας, λόγω της θέσης που είχε η γυναίκα κατά την αρχαιότητα, αλλά και για να ενισχύσει την κωμικότητα του δρωμένου. Οι Μπαμπούγεροι μετά την τέλεση του μυστηρίου, κλέβουν τη νύφη από τον γαμπρό και αφού υποτίθεται τη γονιμοποιήσουν, την επιστρέφουν πίσω.
Εδώ παρεμβάλλεται άλλο ένα πρόσωπο του θιάσου που οι κάτοικοι παλαιότερα έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση, είναι η «Μπάμπω» (μαμή) του χωριού, η οποία όλη τη χρονιά βοηθούσε στο να γεννήσουν ευκολότερα οι έγκυες γυναίκες.
Ακολουθεί χορός και γλέντι μέχρι τα μεσάνυχτα, στην αρχή στην πλατεία και έπειτα στα μαγαζιά του χωριού. Στο ρόλο του κουμπάρου προσκαλείται κάποιος Πολιτιστικός Σύλλογος από τον τοπικό Σύλλογο, ανταλλάσσοντας δώρα και τραπεζώματα.
Το δρώμενο τελείται υπό την ευθύνη του Πολιτιστικού Συλλόγου Καλής Βρύσης και συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι του χωριού, μέχρι και μικρά παιδιά τα οποία μυούνται στο έθιμο για να υπάρχει η αναγκαία διαιώνισή του.
Πηγή: “Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας“
Πηγή φωτογραφιών: “Πολιτιστικός Σύλλογος Καλής Βρύσης“
